ماده ۱۰ قانون مدنی چیست؟ در این مقاله از ایران وکالت، به بررسی این مادهی قانونی میپردازیم. قانون مدنی، جزو اولین قوانینی است که در کشور ایران، تصویب و تدوین شده است.
قانون مدنی عموما از ۱ مقدمه، سه فصل و ۱۳۳۴ ماده شکل گرفته و از ویژگی‌های خاص این قانون، این است که تعداد آنها براساس گذشت زمان تهیه و ثبت شده‌اند. به نحوی‌که، جلد اول و مقدمه‌ی آن، در سال ۱۳۰۷ تهیه و تنظیم شد و جلد دوم آن نیز، در آخر سال ۱۳۱۳ و جلد ۳ در سال ۱۳۱۴ به چاپ رسید.
مقدمه‌ای که برای قانون مدنی در سال ۱۳۰۷ تصویب شد، دارای ۱۰ ماده بوده است که به مسائلی مانند چگونگی منتشر شدن قوانین در کشور ایران، میزان زمانی که برای لازم‌الاجرا شدن قوانین نیاز است و همچنین، تعیین حد و مرز جغرافیایی برای اجرای قوانین پرداخته است.
یکی از مهم‌ترین ماده‌‌ها در مقدمه، ماده ۱۰ قانون مدنی است که به این ترتیب است: قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده اند، در صورتی که مخالف صریح قانون نباشند، نافذ است.
ماده ۱۰ قانون مدنی همچنین، اصل آزادی را در کشور ما پذیرفته است. در این مطلب از ایران وکالت، مادهی ۱۰ قانون مدنی را، به صورت کامل برای شما تفسیر خواهیم کرد.
پیشنهاد مطالعه: اخذ سند مالکیت
متن ماده ۱۰ قانون مدنی چیست؟
حقوق و هرآنچه که از آن نشات می‌گیرد، در هر کشوری متفاوت بوده و در کشور ایران، پایه حقوق بر مبنای قانون است. زمانی که قانونگذاری در ایران شروع شد، تا به امروز قانون های بسیاری تصویب شده است که قانون آیین دادرسی مدنی و کیفری، قانون اساسی، قانون تجارت و قانون مجازات اسلامی از نمونه‌های مهم این قوانین به شمار می‌رود.
قانون مدنی، جزو اولین قوانینی است که در سبکی جدید در کشور ایران تصویب شد. ماده ۱۰ قانون مدنی، در کشور ما این است که در اصل آزادی قرارداد را در اینجا پذیرش کرده است. با این تفاسیر که تمامی قراردادها در کشور ایران به دو دسته‌ی معین و نامعین تقسیم می‌شود.
قراردادهای معین، قراردادهایی هستند که عنوان خاصی دارند و قواعد و احکام در آنها توسط قانون مشخص می‌شود. بیشتر این قراردادها از طریق حقوق اسلامی وارد کشور شده و اجاره و هبه جزوی از این قراردادها به شمار می‌رود.
تا قبل از اینکه این ماده تصویب شود، قراردادها فقط شامل عقود معین بودند و اگر افراد می‌خواستند با یکدیگر توافق کنند، باید این توافق را در چارچوب یکی از انواع عقود معین می‌نوشتند و در قوانین مدنی، مثل صلح و اجاره منعقد می‌کردند. اما پس از اینکه ماده ۱۰ قانون مدنی تصویب شد، عقود جدیدی به نام عقود نامعین در ایران به رسمیت شناسایی شد.
متن ماده ۱۰ قانون مدنی به این صورت است: قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده اند در صورتی که مخالف صریح قانون نباشند نافذ است.
تفسیر ماده ۱۰ قانون مدنی
پیشتر به متن قانون مدنی پرداختیم و گفتیم که ماده ۱۰ قانون مدنی، اصل آزادی را پذیرش کرده و آن را به رسمیت شناخته است. مادهی ۱۰ قانون مدنی همچنین، اصل نفود و صحت قراردادهایی که بصورت خصوصی هستند را پذیرش کرده است اما برای اینکه ماده ۱۰ قانون مدنی در خصوص یک قرارداد اعمال شود، باید دارای ۴ رکن اساسی باشد. این ۴ رکن اصلی در صحت معامله عبارتند از:
- طرفین باید دارای اهلیت باشند. یعنی کسانی که در دوطرف معامله قرار دارند باید رشید و عاقل بوده و مجنون و صغیر نباشند.
- قصد طرفین در عقد قرارداد و رضایت آنها، یکی از شروط اصلی است. به این معنا که عقد قرارداد باید در شرایطی صورت گیرد که طرفین با رضایت کامل و بدون اجبار و حالات مستی آن را امضا کنند.
- معامله باید دارای مشروعیت باشد. یعنی اهدافی که از قرارداد مدنظر است باید قانونی و مشروع باشد. برای مثال: اگر قصد اجاره یا خرید منزلی را دارید که در ادامه میخواهید آن خانه را به مجالس فساد تبدیل کنید، این معامله دارای مشروعیت نمی‌باشد.
- مشخص و معین بودن موضوعات قرارداد. یعنی موضوع قرارداد باید از مجهولیت به دور باشد.
همچنین بخوانید: شرایط معافیت سربازی
استثناهای ماده ۱۰ قانون مدنی چیست؟
مادهی ۱۰ قانون مدنی همچنین، دارای استثا‌هایی است که در ادامه به آنها میپردازیم:
- توافق و معامله‌ای که میان دو شخص یا بیشتر انجام می‌گیرد، نباید نظم عمومی کشور را برهم بریزد. در اینجا هدف از نظم عمومی، مجموعه قوانینی است که اجرای آنها برای حفظ نظم سیاسی، فرهنگی و اجتماعی جامعه لازم است.
- قرارداد و توافقی که میان افراد شکل می‌گیرد، نباید برخلاف قانون‌های امری کشور باشد. بدین معنی که دوطرف قرارداد توانایی این را ندارند که با یکدیگر توافق کنند که اگر یک نفر سلامت عقلی نداشت، همچنان قرارداد بین آنها درست است. چرا که قوانین کشوری، قرار اشخاصی که دارای سلامت عقلی نیستند را رد می‌کند.
- قرارداد و توافقی که بین افراد طرف قرارداد عقد می‌شود، باید بر اساس اخلاق حسنه شکل بگیرد. اخلاق حسنه به چهره‌ای مشخص از نظم کشوری اشاره دارد که آن بخش به عرصه اخلاق ورود کرده است.
سوالات متداول ماده ۱۰ قانون مدنی
در این مطلب از وبسایت ایران وکالت، به بررسی و تفسیر ماده ۱۰ قانون مدنی پرداخته و استثناهای آن را نیز برایتان ذکر کردیم. امید است این مطلب موردتوجهتان قرار گرفته باشد.
متن مادهی ۱۰ قانون مدنی چیست؟
قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نمودهاند در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد نافذ است
اگر استثناهای مادهی ۱۰ قانون مدنی رعایت نشود قرارداد صحیح است؟
خیر، قرارداد تنها در صورتی لازم الاجراست که استثناها در آن رعایت شود.