اختلافات مالیاتی

پرداخت مالیات غالبا با اما و اگرهای فراوانی روبرو است و گاهی باعث بروز اختلاف میان پرداخت کنندگان مالیات و سازمان های امور مالیاتی می شود. پرداخت کنندگان مالیات یا همان مودیان مالیاتی باید نسبت به چگونگی حل و برطرف کردن اختلافات مالیاتی اطلاعات کسب کنند تا در صورت برخورد با این قبیل مشکلات بتوانند آن‌ها را مدیریت کنند. در ادامه مطلب زیر اطلاعات کاملی درباره ی این گونه اختلافات در اختیار شما قرار می دهیم. با ما در ایران وکالت همراه باشید.

منظور از اختلافات مالیاتی چیست؟

به گفته بهترین وکیل مالیاتی، اختلافات مالیاتی به مجموعه مشکلاتی گفته می شود که بین مؤدیان و مأموران مالیاتی روی می دهد و دلایل مختلفی دارد. برخی دلایل اختلافات مالیاتی شامل موارد زیر است:

• بروز اختلاف به دلیل انجام ندادن تکالیف قانونی از طرف مؤدی، مانند عدم رعایت آیین نامه، مشکلات ناشی از تحریر دفاتر، نگهداری صورت حساب ها و غیره.
• بروز اختلاف به دلیل عملکرد نادرست ماموران مالیاتی در تخمین میزان مالیات صحیح مؤدی، یعنی میزان مالیاتی مالیات اشخاص را بر اساس شواهد و اسناد نادرست تعیین کنند و در نتیجه باعث نارضایتی مودی شود.
• بروز اختلاف به دلیل مشکلات ناشی از ضعف فرهنگ پرداخت مالیات، تمایل به فرار از مالیات، نداشتن اطلاعات کافی از قوانین حاکم بر مالیات، اشتباهات احتمالی و غیره.

نحوه حل و فصل اختلافات مالیاتی

مطابق با اصل ۳۴ قانون اساسی، دادخواهی حق هر انسانی است و طبق این قانون افراد برای دادخواهی می توانند به دادگاه ذیصلاح مراجعه کنند. یکی از مراجعی که برای گرفتن حق می‌توان به آن مراجعه کرد، دادگستری است که محلی برای رسیدگی به ناعدالتی ها و دعاوی اشخاص است. اما نحوه حل و فصل اختلافات مالیاتی میان اداره امور مالیات و مودیان مالیاتی در حوزه وظایف دادسراهای عمومی و انقلاب نیست و باید در مراجع تخصصی مالیاتی به آنها رسیدگی شود.

جهت رفع اختلافات مالیاتی به هیات حل اختلاف مالیاتی و شورای عالی مالیات نیز می توان مراجعه کرد. فرآیند رسیدگی به اختلافات مالیاتی در کشور ما به دو شیوه است. روش اداری و رسیدگی به روش قضایی که آنها را در ادامه شرح خواهیم داد.

مراحل مختلف حل اختلافات مالیاتی

حل اختلافات مالیاتی درون سازمانی چندین مرحله به شرح زیر دارد:

• مرحله اول، رسیدگی اداری از طریق ممیز کل

مطابق ماده ۲۳۸ قانون مالیات کشوری، هر زمان که مؤدی به برگ تشخیص مالیات خود معترض باشد در قدم اول باید به اداره امور مالیاتی مراجعه کرده و پس از تقاضای کتبی برای رسیدگی به طور مستقیم اختلاف مالیاتی را از طریق توافق با رئیس اداره امور مالیاتی حل و فصل کند. شایان ذکر است که رسیدگی به اعتراض در این مرحله درون سازمانی و اداری خواهد بود.

• مرحله دوم، هیات حل اختلاف بدوی

در صورتی که اختلاف مالیاتی از روش فوق و از طریق رئیس اداره امور مالیات حل نشد و برگ تشخیص مطابق مقررات به مؤدی ابلاغ شد برای رفع اختلافات مالیاتی باید به هیات حل اختلاف بدوی مراجعه کرد. واحد مالیاتی مربوطه موعد تشکیل جلسه هیات حل اختلاف بدوی را به اطلاع مودی خواهد رساند. باید بدانید که رای این هیأت سه نفره برای طرفین دعوی قطعی و لازم الاجرا است.

• مرحله سوم، هیات حل اختلاف تجدید نظر

اگر به دنبال چگونگی حل و فصل اختلافات مالیاتی هستید، لازم است بدانید که  مرحله سوم برای حل اختلافات مالیاتی مراجعه حضوری به هیات حل اختلاف تجدید نظر است. در صورتی که طرفین دعوی نظر هیات بدوی را نپذیرند، می توانند ظرف مدت بیست روز به صورت کتبی اعتراض خود را به آن اعلام کنند. در این صورت پرونده به هیات حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر فرستاده شده و مورد بررسی مجدد قرار می گیرد. در این مرحله رای هیات حل اختلاف قطعی و لازم الاجرا است و مؤدی باید نسبت به پرداخت مالیات تعیین شده در زمان مقرر اقدام کند.

• مرحله چهارم، هیات ماده ۲۱۶

در مرحله ی بعد حل اختلافات مالیاتی، پرونده مذکور به هیات ماده ۲۱۶ قانون مالیات مستقیم می رسد. هیات ماده ۲۱۶ مرجع رسیدگی به شکایت های ناشی از اقدامات اجرایی مالیات‌ها است. به عبارت دیگر اگر مودی به وصول مالیات قبل از قطعی شدن آن اعتراض داشته باشد یا در زمینه مالیات های غیر مستقیم شاکی باشد و یا در زمینه هیات های حل اختلاف معترض باشد می تواند به هیات موضوع ماده ۲۱۶ مراجعه کند.

در صورتی که پرونده مالیاتی قبل از قطعی شدن، اجرایی شده باشد، این هیات علاوه بر ابطال اقدامات قبلی، رای جدید را نیز صادر خواهد کرد. رسیدگی به شکایات مذکور با فوریت و در خارج از نوبت انجام می شود.

مطالعه بیشتر: مالیات بر داریی

• مرحله پنجم، شورای عالی مالیاتی

بر اساس ماده ۲۵۱ قانون مالیات مستقیم، مؤدی یا اداره امور مالیاتی پس از یک ماه از ابلاغ رای قطعی هیات حل اختلاف مالیاتی می تواند با ادله کافی به شورای عالی مالیاتی مراجعه کند و با اعلام شکایت تقاضای نقض رای و تجدید رسیدگی را داشته باشد. رسیدگی به پرونده در شورای عالی مالیاتی بدون توجه به ماهیت آن‌ها بوده و پرونده ها صرفا از نظر رعایت تشریفات قانونی بررسی می‌شوند و مطابق با بررسی رسیدگی های قبلی و رأی های منقضی شده، رای جدید مطابق با قوانین و مقررات صادر می شود.

• مرحله ششم، هیأت ماده ۲۵۱ مکرر

اگر مودی یا سازمان امور مالیاتی همچنان نسبت به ناعادلانه بودن مالیات و آرای صادره شکایت داشته باشند، برای طرح شکایت و تقاضای تجدید نظر می توانند به هیاتی سه نفره که به انتخاب وزیر امور اقتصاد تشکیل شده مراجعه کرده و دادخواست خود را برای رفع تبعیض ارائه کنند. شایان ذکر است که رای این هیأت نیز با اکثریت آراء لازم الاجرا و قطعی است.

• آخرین مرحله، دیوان عدالت اداری

مطابق قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، رسیدگی به اعتراضات پس از شورای عالی در حوزه وظایف دیوان عدالت اداری است. مطابق اصل ۱۷۳ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دیوان عدالت اداری برای رسیدگی به شکایت ها و اعتراضات مردمی نسبت به مامورین و آیین نامه های داخلی ادارت دولتی تشکیل می‌شود. در این خصوص می‌توانید از بهترین وکیل دیوان عدالت اداری مشاوره حقوقی دریافت کنید.

نحوه رفع اختلافات مالیاتی در این مرجع بستگی به شکایات و دادخواهی نسبت به مامورین و ادارات و آیین نامه‌های دولتی خلاف قانون و شرع و غیره دارد. رسیدگی به اختلافات در این مرحله زیر نظر قوه قضاییه است. پنج مرحله قبلی رسیدگی و حل اختلافات مالیاتی در سازمان امور مالیاتی انجام پذیر بود اما دیوان عدالت اداری تنها مرجعی است که بیرون از سازمان امور مالیاتی تشکیل می‌شود. زمان مورد نیاز برای افراد داخل کشور سه ماه و مدت زمان اعتراض به این مرجع برای اشخاصی که خارج از ایران هستند ۶ ماه از تاریخ ابلاغ رای است.

مطالعه بیشتر: نحوه محاسبه مالیات بر ارث

نحوه رفع اختلافات مالیاتی در شورای عالی انتظامی مالیاتی

بررسی تخلفات اداری ماموران و نمایندگان سازمان امور مالیاتی در هیات حل اختلاف بر عهده دادستان انتظامی و هیات عالی انتظامی مالیاتی است. وظایف هیات عالی انتظامی مالیاتی به شرح ذیل است:

• رسیدگی به تخلفات اداری ماموران مالیاتی و نمایندگان سازمان امور مالیاتی در هیات های حل اختلاف
• رسیدگی به رد صلاحیت اخلاقی یا رفتار منافی اخلاق مأموران مالیاتی و یا سوء شهرت و اهمال و مسامحه کاری در انجام وظایف
• رسیدگی به اعتراضات مامورانی که صلاحیت آنها از سوی دادستان انتظامی مالیاتی رد شده است.

رفع اختلافات مالیاتی در دادستانی انتظامی مالیاتی

دادستانی انتظامی مجموعه دادستان و دادیاران آن است. وظیفه دادستان انتظامی مالیاتی رسیدگی و کشف تخلفات و تقصیرات ماموران سازمان امور مالیاتی کشور در هیات‌های حل اختلاف و نیز رسیدگی و پیگیری اختلافات کلیه کسانی است که در امر دریافت مالیات دخالت دارند. رسیدگی به مشکلات اخلاقی و رفتاری ماموران سازمان امور مالیاتی نیز در حوزه اختیارات دادستان انتظامی عالی مالیاتی است.

سخن پایانی

مراجع مختلف حل اختلاف مالياتي، جهت تسريع رسيدگي و اجراي عدالت مالياتي انجام وظیفه می‌کنند، مي‌باشد و باید گفت که افزايش توان نيروهاي دستگاه‌های مالياتي و آموزش مستمر آنها از اين همه اطاله دادرسی جلوگیری خواهد کرد و عدالت مالياتي را كه منظر نظر قانون گذار می‌باشدُ ممکن می‌کند.

سوالات متداول در خصوص اختلافات مالیاتی