گرفتن گواهی انحصار وراثت شاید دغدغه این روزهای شما باشد. از تقسیم تا فروش اموال و دارایی‌ها به اخذ گواهی انحصار وراثت از طریق مراجع قانونی نیاز دارد. وراث پس از فوت متوفی باید اقدام به فروش اموال یا انتقال ماترک کند که این امر نیازمند طی کردن مراحل اداری و قانونی است.
در ادامه با ایران وکالت همراه باشید.
تعریف انحصار وراثت
انحصار وراثت، راهی برای مشخص و تعیین کردن وارث است. درواقع گواهی انحصار وارثت به گواهی‌ای گفته می‌شود که توسط شورای حل اختلاف صادر شود و در آن آخرین محل اقامت متوفی، ورثه و سهم هرکدام از آنها معین گردد. برای تعیین تصدیق وارث بودن شخص، باید دادگاه ایشان را مورد بررسی قرار دهد و پس از تایید و تصدیق، گواهی‌نامه‌ای تحت عنوان گواهی انحصار وراثت صادر شود تا ورثه مشخص گردند.
ورثه به‌همراه سایر اشخاص ذی‌نفع میتوانند برای صدور گواهی انحصار وراثت درخواست دهند. در اینجا دو حالت اتفاق می‌افتد: حالت اول: اگر اقامتگاه متوفی معلوم باشد، مرجع صدور گواهی حصر وراثت شورای حل اختلاف و مرجع درخواست گواهی حصر وراثت آخرین اقامتگاه متوفی‌ست و حالت دوم: اگر اقامتگاه نامعلوم باشد، شورای حل اختلاف آخرین محل اسکان موقت متوفی‌ست.
مراحل صدور گواهی انحصار وراثت
پس از فوت متوفی، دارایی‌های ایشان به وارث منتقل می‌گردد، اما درصورتی‌که وارث طلب سهم‌الارث خود را کنند، قبل از هرچیز نیاز به گواهی انحصار وراثت می‌باشد. طبیعی‌ست که بدون این گواهی، وضعیت ورثه و همچنین نحوه تقسیم اموال و دارایی‌ها به‌طور رسمی مشخص نمی‌گردد. برای این‌کار دادگاه باید منحصر بودن وارث و افراد ذی‌نفع را از ارث بردن از متوفی تصدیق کرده و همچنین میزان دقیق سهم‌الارث وارث را معین کند.
مدارک مورد نیاز برای صدور گواهی انحصار وراثت
برای صدور این گواهی مدارکی همچون گواهی فوت، شناسنامه ورثه و متوفی مورنیاز است. همچنین درصورتی‌که متوفی قبل از فوت، متاهل بوده باشد، طبیعتا ضمیمه سند ازدواج بهمراه استشهادیه و اظهارنامه مالیاتی ضروری‌ست.
فرم استشهادیه هم به این صورت است که افرادی بعنوان شاهد در دفتر اسناد رسمی شهادت می‌دهند که ورثه شخص متوفی (که در تاریخ مشخصی فوت کرده‌اند) چه کسانی هستند. بعد از آماده شدن این مدارک اولیه و ارائه آن به شورای حل اختلاف توسط ورثه، این شورا به صدور گواهی انحصار وراثت اقدام می‌کند.
مدارک موردنیاز عبارتند از:
- گواهی فوت
- شناسنامه و کارت ملی متوفی
- شناسنامه و کارت ملی فرد یا افراد متقاضی
- شناسنامه و کارت ملی ورثه
- فرم استشهادیه
- سند ازدواج یا سند طلاق متوفی
- وصیت‌نامه متوفی درصورت وجود
سامانه انحصار وراثت
حقیقتا چیزی به اسم سامانه انحصار وراثت، سامانه استعلام و یا پیگیری انحصار وراثت، اداره انحصار وراثت و دیگر اطلاعات غلط این چنینی وجود ندارد. آنچه موردنیاز است این است که متقاضی بایستی درخواست انحصار وراثت خود را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی در سامانه ثنا ثبت کند.
پیشنهاد می‌شود که بدلیل فشردگی کارهای قضایی و جلوگیری از اتلاف وقت، متقاضی از قبل رمز شخصی خود را دریافت کند. ابلاغیه‌های قضایی از طریق سامانه ثنا به متقاضی جهت اطلاع اعلام می‌گردد. ضمنا نیازی به ثبت ثنا برای همه ورثه نیست و صبت نام این سامانه فقط برای شخص یا اشخاص خواهان گواهی حصر کافی می‌باشد.
چه اشخاصی صلاحیت ارائه درخواست گواهی انحصار وراثت دارند؟
ورثه و همچنین اشخاص ذی‌نفع (اعم از هر شخصی که منفعتی در دارایی‌های متوفی دارد) می‌تواند از دادگاه تقاضای صدور گواهی حصر وراثت کند. چنانچه این افراد متعدد باشند، اقدام یک نفر برای ارائه دادخواست گواهی انحصار وراثت کافی است و نیاز نیست همه‌ی آنها درخواست دهند. شکل زیر نمونه‌ای از گواهی حصر وراثت است.
آیا اعتراض به گواهی انحصار وراثت وارد است؟
بله. اگر شخصی به گواهی انصحار وراثت صادرشده اعتراضی داشته باشد می‌تواند اعتراض خود را اعلام کند. برای مثال ممکن است یکی از ورثه اعتراض داشته باشد که چرا نامش در گواهی بین ورثه قید نشده است! یا فرضا ممکن است فردی که وصیت به نفع او انجام شده، یکی از معترضان دیگر به صدور این گواهی باشد. در هر صورت اعتراض به صدور این گواهی کاملا وارد و بهترین وکیل ارث در دادگاه موظف به بررسی اعتراضات است.
مالیات بر ارث
نماینده قانونی یا وارث پس از فوت شخص متوفی موظفند درصورت رسیدن مالی از ترکه به وارث، حداکثر تا شش ماه پس از تاریخ فوت متوفی به نزدیکترین سازمان امور مالیاتی محل سکونت متوفی جهت انجام مراحل حصر وراثت مراجعه کند. همچنین اسنادمربوطه، بدهی‌های وی و صورت اموال را در فرم اظهارنامه مخصوص مالیات بر ارث تکمیل نماید.
بعد از تکمیل اظهارنامه، طبق ماده ۲۰ قانون مالیات‌های مستقیم، تمامی دارایی‌های متوفی (منقول و غیر منقول) به نرخ روز توسط ماموران مالیات انحصار وراثت بصورت خالص یعنی با کسر تمام بدهی‌هایی مثل مهریه، وام و غیره، ارزش‌گذاری شده و سهم هرکدام از ورثه نسب به یکدیگر محاسبه می‌گردد.
سخن آخر
در آخر توصیه می‌کنیم قبل از هرگونه اقدام، یا درصورت نیاز به مشاوره و طرح پرسش با شرایط خاص، با بهترین وکیل خانواده تماس بگیرید.
سؤالات متداول
آیا همه ورثه باید حصور داشته باشند؟
خیر؛ برای گرفتن انحصار وراثت حضور یکی از ورثه کافی است.
در مواقعی که گواهی ثبت مفقود شود، چه باید کرد؟
در این صورت هر یک از ورثه میتوانند با مراجعه به شورای حل احتلاف، درخواست صدور کپی برابر اصل گواهی کنند.