نحوه محاسبه مالیات اشخاص و اظهارنامه مالیاتی چیست ؟

مالیات یکی از مهم ترین روش های کسب درآمد دولت است و به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم از افراد اخذ می گردد. مالیات غیر مستقیم همان طور که از نامش پیداست به صورت جداگانه از شما دریافت می شود اما برای پرداخت مستقیم مالیات اشخاص حقیقی می بایست با تنظیم اظهارنامه مالیاتی از میزان آن آگاه شده و اقدام به پرداخت آن نمایند. ما در این مقاله از ایران وکالت در مورد مالیات اشخاص به طور کامل صحبت خواهیم کرد.

منظور از مالیات اشخاص چیست؟

اولین قسم از اقسام شخصیت در حقوق، شخص حقیقی است. در تعریف ساده و مفهوم شخص حقیقی می توان گفت که شخص حقیقی یا شخصیت حقیقی خود ما هستیم. در واقع همه افراد حاضر در جامعه، شخص حقیقی به حساب می آیند. انسان از زمانی که متولد می شود تا زمانی که از دنیا میرود دارای شخصیت حقیقی است و قانون به انسان شایستگی این را داده تا دارای یک سری حقوق و تکالیف باشد.

از نظر بهترین وکیل مالیاتی این افراد حقیقی برای برخوردار بودن از حقوق شهروندی و به ازای دریافت خدمات از دولت ها مشمول پرداخت مالیات به طرق مختلف هستند که به نام مالیات اشخاص شناخته می شود.

مشخصات شخص حقیقی

هر فرد دارای مشخصه هایی شامل نام، محل سکونت و اسناد ثبت احوال است و بدین وسیله از اشخاص دیگر متمایز می‌شود.

• نام

نام که یکی از ویژگی های هر شخص حقیقی است و از دو جزء ترکیب می‌شود: نام شخصی یا نام کوچک که آن را به اختصار نام می‌گویند و نام خانوادگی. نام خانوادگی فرد که در دفاتر ثبت احوال به ثبت می‌رسد دارای آثار حقوقی است.

• محل سکونت

مانند نام، محل سکونت نیز یکی از وجوه تمایز اشخاص حقیقی است و شخص را از لحاظ حقوقی به محل خاصی مرتبط می‌کند. همان طور که هر فرد اسمی دارد، محل سکونت نیز باید داشته باشد زیرا روابط حقوقی اشخاص ایجاب می‌کند که برای هر شخص محل مشخصی به عنوان اقامتگاه وجود داشته باشد. حضور شخص همیشه در این محل حاضر تصور می‌شود حتی اگر واقعا در آن محل حضور نداشته باشد.

ماده‌ ۱۰۰۲ قانون مدنی در تعریف اقامتگاه اینطور می نویسد: «اقامتگاه هر شخصی عبارت از محلی است که وی در آنجا سکونت داشته و مرکز مهم امور او نیز در آنجا است. اگر محل سکونت شخصی غیر از مرکز مهم امور او باشد مرکز مهم امور او اقامتگاه محسوب است. اقامتگاه اشخاص حقوقی مرکز عملیات آنها خواهد بود.»

به عنوان مثال اگر شخصی در کرج سکونت داشته باشد اما مرکز مهم امور او تهران باشد، در این صورت مرکز مهم امور شخص (تهران) اقامتگاه او خواهد بود.

• اسناد ثبت احوال

به اسناد مربوط به احوال شخصی که برابر مقررات ثبت احوال به وسیله‌ی ماموران رسمی تنظیم می‌شوند اسناد ثبت احوال یا اسناد سجلی می‌گویند.

اسنادی که در زیر نامبرده شده، در زمره اسناد ثبت احوال به شمار می‌آیند:

سند ثبت تولد، سند ثبت فوت، شناسنامه، کارت شناسایی (کارت ملی)، دفتر رسمی ازدواج و عقدنامه، دفتر رسمی طلاق و طلاق نامه. با توجه به مشخصه های فوق، هر فرد در جامعه با ویژگی های فوق ممکن است مشمول مالیات اشخاص شود.

مطالعه بیشتر: مالیات بر دارایی

اظهارنامه مالیاتی چیست؟

اظهارنامه مالیاتی چه به صورت خود اظهاری باشد و چه سازمان امور مالیاتی در اختیار مودیان قرار دهد، نوعی کارنامه مالی است که هر ساله، اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول مالیات ( مثلا مالیات اشخاص برای شخص حقیقی)، به منظور محاسبه مالیات شان، به سازمان مالیاتی ارائه می کنند و در حال حاضر، با خود اظهاری الکترونیکی، فرآیندها تحت سامانه متمرکزی انجام می شود.

رویکرد سازمان امور مالیاتی در حال حاضر تنظیم اظهارنامه به روش الکترونیکی و بدون مراجعه حضوری مؤدیان است. ارسال اظهارنامه به این سبک منوط به تکمیل مراحل ثبت نام الکترونیکی است و کلیه مؤدیان اعم از حقیقی، حقوقی و تشکل های حقوقی با مراجعه به سایت www.tax.gov.ir قادر به استفاده از خدمات غیر حضوری این سامانه هستند.

چه کسانی موظف به تنظیم اظهارنامه‌ مالیاتی هستند؟

افراد زیر ملزم به تنظیم و تسلیم اظهارنامه مالیاتی هستند:

•   تمام اشخاصی که به صورت حقیقی یا حقوقی مشغول انجام فعالیت هستند.
•  اشخاص حقیقی و حقوقی که مقیم ایران هستند و داخل یا خارج از کشور فعالیت می کنند.
•   اشخاصی که مقیم خارج از ایران هستند و درآمد و فعالیت آنها از طریق ایران است.
•  تمامی افراد غیر ایرانی که در ایران فعالیت دارند و از راه های مختلف مانند ارائه تعلیمات، واگذاری امتیازات و غیره درآمد کسب می کنند، به نسبت درآمدهایی که در ایران بدست می آورند باید مالیات اشخاص پرداخت کنند.

نرخ مالیات اشخاص حقیقی

• تا میزان پانصد میلیون ( ۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ) ریال درآمد مشمول مالیات اشخاص سالانه به نرخ ۱۵درصد.
• نسبت به مازاد پانصد میلیون ریال تا میزان یک میلیارد ( ۱۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ) ریال درآمد مشمول مالیات سالانه به نرخ ۲۰درصد.
•  نسبت به مازاد یک میلیارد ( ۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ) ریال درآمد مشمول مالیات سالانه به نرخ ۲۵درصد.
• البته کلیه اشخاص حقیقی که سال مالی آنها از ۱۳۹۴/۰۱/۰۱ و بعد از آن شروع می شود مشمول نرخ مالیات اشخاص فوق هستند.

گروه های مالیات اشخاص حقیقی در قانون مالیات های مستقیم

گروه اول که برای اخذ مالیات اشخاص به دو دسته تقسیم می شوند:

۱.از لحاظ نوع فعالیت:

• افرادی که کارت بازرگانی دارند.
• صاحبان کارخانه ها و واحدهای تولیدی و بهره برداران معادن
• صاحبان هتل های ۳ ستاره به بالا
• صاحبان بیمارستان ها، زایشگاهها، کلینیک های تخصصی
• صاحبان صرافی ها
• صاحبان فروشگاه های زنجیره ای دارای مجوز فعالیت از سازمانهای ذیربط

۲.از لحاظ حجم فعالیت: افرادی که مجموع فروش کالا و خدمات سال گذشته و یا دو برابر درآمد مشمول مالیات اشخاص قطعی شده سال گذشته آنها (از سال ۹۱ به بعد) هر کدام بیشتر از سی میلیارد ریال باشد.

اطلاعات مورد نیاز شغل های گروه اول در اظهارنامه مالیاتی شامل موارد زیر است:

• اطلاعات هویتی و مکانی
• جواز کسب
• درآمدهای مشمول مالیات و بخشودگی های احتمالی
• ترازنامه ها
• اطلاعات شخصی شرکاء در صورت داشتن شریک
• اطلاعات حسابهای بانکی
• جدول گردش مواد
• صورت واردات و صادرات کالا

لازم به ذکر است گروه اول اشخاص حقیقی ملزم به نگهداری و تحریر دفاتر قانونی (روزنامه و کل) می باشند در صورت نیاز در اخذ مالیات اشخاص بتوان به آنها مراجعه کرد.

گروه دوم:

افرادی که فروش کالا و خدمات سال پیش و یا ده برابر درآمد مشمول مالیات اشخاص قطعی شده سال گذشته آنها (از سال ۹۱ به بعد) هر کدام بیشتر از ده میلیارد ريال و تا مبلغ سی میلیارد ريال باشد.

اطلاعات مورد نیاز شغل های گروه دوم در اظهارنامه مالیاتی شامل موارد زیر است:

• اطلاعات هویتی و مکانی
• جواز کسب
• درآمد مشمول مالیات و بخشودگی ها
• جدول گردش مواد
• صورت درآمد و هزینه ها
• اطلاعات اموال و دارایی ها
• اطلاعات شخصی شرکاء در صورت داشتن شریک
• اطلاعات حسابهای بانکی

باید بدانید که گروه دوم نیازی به نگهداری و تحریر دفاتر قانونی (روزنامه و کل) ندارند و باید صورت ریز درآمدها و هزینه های خود را در فرمتهای مخصوص تنظیم کرده و در صورت لزوم برای اخذ مالیات اشخاص مورد استفاده قرار گیرند.

مطالعه بیشتر: مالیات بر ارث

گروه سوم:

افراد و صاحبان بنگاه هایی که در دو گروه اول و دوم قرار نمی گیرند و درآمد حاصل از فروش کالا و خدمات آنان در سال کمتر از یک میلیارد تومان باشد، مشمول گروه سوم مالیات اشخاص هستند. لازم به ذکر است که که هر سه گروه مالیات اشخاص و مشاغل ملزم به تهیه و تنظیم اظهارنامه مالیاتی و ارسال آن به سازمان امور مالیاتی در مهلت تعیین شده هستند.

سوالات متداول