در وضعیت کنونی جامعه، کاهش ارزش پول منجر به طرح مسئله‌ی خسارت تاخیر تادیه شده‌است. به موجب این قانون، بدهکار ملزم است بدهی خود را در سررسید مشخص پرداخت نماید، درغیراین صورت، موظف است علاوه بر پرداخت اصل بدهی خسارت ناشی از تاخیر در پرداخت بدهی و افت ارزش پول را نیز پرداخت کند.
در این مقاله از ایران وکالت قصد داریم شرایط خسارت تاخیر تادیه را بازگوکنیم و تاحدامکان می‌کوشیم آن را به زبان ساده بیان کنیم.
شرایط لازم برای خسارت تاخیر تادیه
خسارت تاخیر تادیه شرایطی دارد که تحت عنوان‌های زیر قابل بررسی است:
۱-مطالبه‌ی طلبکار (داین) از بدهکار (مدیون)
این مطالبه منحصر به شیوه‌ی خاصی نیست و می‌تواند به صورت فرستادن اظهارنامه یا به‌صورت غیررسمی و قابل اثبات باشد. اگر از جانب طلبکار مطالبه‌ای صورت نگیرد، دادگاه حکمی صادر نخواهد کرد.
نکته: درخصوص چک، مهریه و اسناد، خسارت دیرکرد از تاریخ سررسید سند محاسبه میشود و نیازی به مطالبه‌ی طلبکار نیست.
۲-تمکن بدهکار
تمکن عبارتست از تمکن مادی و معنوی. یعنی بدهکار هم تمکن مالی داشته باشد و هم هیچ حادثه و اتفاقی مانع از پرداخت دین نشده باشد.
بیشتر بدانید: خسارت قراردادی و شرایط مطالبه آن
۳- امتناع بدهکار (مدیون) با تمکن
اگر بدهکار ثابت کند که عدم پرداخت به دلیل مانعی خارجی بوده است، از پرداخت خسارت معاف است.
۴- تغییر فاحش شاخص قیمت سالانه از زمان سررسید تا هنگام پرداخت
اگر بدهکار دین خود را با تقصیر یا به عمد به طلبکار نپردازد، طلبکار نمی‌تواند ادعای خسارت کند، مگر این‌که اثبات کند که شاخص قیمت اعلام شده ازسوی بانک مرکزی در مدتی که از سررسید پرداخت گذشته، تغییر فاحشی داشته است.
۵-موضوع دعوا دین باشد
درصورتیکه موضوع دعوا در مورد عین یا الزام به انجام یا عدم انجام کاری باشد، مطالبه‌ی خسارت دیرکرد ممکن نخواهد بود.
۶- موضوع دعوا وجه رایج باشد
یعنی موضوع دعوا باید وجه رایج کشور باشد، نه پول خارجی. اگر موضوع دعوا تحویل کالا یا خدمات یا پرداخت ارز خارجی باشد، عنوان خسارت ناشی از عدم انجام تعهد یا تأخیر در انجام تعهد به آن اطلاق میشود.
در چه صورتی طلبکار استحقاق طلب خسارت تاخیر تادیه را ندارد؟
تحت شرایط زیر طلبکار استحقاق طلب خسارت تاخیر تادیه را ندارد:
- طلبکار طلب خود را از بدهکار مطالبه نکند.
- بدهکار به دلیل عدم تمکن از ادای دین خودداری کند.
- تغییر شاخص قیمت سالانه فاحش نباشد.
مبدأ خسارت تاخیر تادیه
محاسبه‌ی خسارت تأخیر تادیه به توافق یا عدم توافق دو طرف معامله بستگی دارد.
اگر دو طرف درخصوص خسارت تاخیر تادیه به‌صورت کتبی یا شفاهی توافق کرده باشند، دادگاه به توافق دو طرف احترام می‌گذارد و خسارت را براساس توافق دو طرف تعیین خواهد کرد.
طبق ماده واحده قانون، اگر دو طرف در خصوص خسارت تاخیر تادیه توافق نکرده باشند، دو روش مختلف وجوددارد:
- سررسید دین مشخص شده باشد
در مطالبات این چنینی، درصورت رسیدن موعد پرداخت، اگر بدهکار از پرداخت دین خود خودداری کند و بدهکار دین را مطالبه کند، دادگاه علاوه بر پرداخت اصل دین، بدهکار را به پرداخت خسارت تاخیر تادیه از زمان سررسید تا روز پرداخت محکوم خواهد کرد.
درمورد مطالبات پولی، اکثراً معیار موردقبول دادگاه تاریخ صدور حکم است. درخصوص اوراق تجاری، مهریه و اسناد رویه‌ی صدور احکام برمبنای تاریخ سررسید بدهی است. چنان‌که در مورد چک، خسارت دیرکرد از زمان تاریخ سررسید چک محاسبه میشود.
برای وصول چک برگشتی، می‌توانید با وکیل چک مشورت کنید.
- مطالبه انجام گیرد
در این مورد، مبدأ محاسبه‌ی خسارت را باید زمانی فرض کرد که طلبکار به‌طور رسمی یا غیررسمی طلب خود را مطالبه کند و از تاریخ مطالبه، طلبکار مستحق دریافت خسارت باشد.
نحوه محاسبه خسارت تاخیر تادیه دیون
محاسبه خسارت تاخیر تادیه مطابق فرمول رو به رو به حساب میاید. رقم شاخص سالانه زمان پرداخت دین که توسط بانک مرکزی برای سال قبل اعلام شده / رقم شاخص سال سررسید دین* مبلغ دین = دین مورد مطالبه به نرخ روز
سخن آخر
در این مقاله شما را با شرایط خسارت تاخیر تادیه آشنا کردیم. می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر پیرامون وصول مطالبات، با وکیل وصول مطالبات مشورت کنید.
سؤالات متداول
ابتدا خواهان دعوا دادخواستی تحت عنوان مطالبه وجه چک بلامحل مطرح میکند و تصویر چکها را به همراه گواهی عدم پرداخت وجه چک ضمیمه آن میکند. دادخواست مذکور پس از طی تشریفات مربوط به ثبت، به یکی از شعبات حقوقی مستقر در مجتمع قضایی ارجاع میشود. دفتر شعبه پس از ثبت پرونده، آن را به نظر قاضی دادگاه میرساند. قاضی درصورت کامل بودن محتویات پرونده، دستور تعیین وقت جلسه رسیدگی را به دفتردار خود میدهد. مدیردفتر دادگاه، وقت جلسهی رسیدگی را تعیین و به دو طرف ابلاغ میکند. دادگاه در وقت مقرر تشکیل میشود. درصورتیکه خوانده حضور نداشته باشد، دادگاه پس از شنیدن اظهارات خواهان، خوانده را به پرداخت اصل دین، هزینه دادرسی و خسارت تاخیر تادیه از سررسید چک محکوم میکند. رأی صادره تا ۲۰ روز قابل واخواهی در همان دادگاه و پس از آن، تا ۲۰ روز قابل تجدیدنظر در دادگاه تجدیدنظر استان خواهد بود.
(متوسط شاخص بها در سال قبل / شاخص بها در سال وقوع عقد) * مهریه‌ی مندرج در عقدنامه روند مطالبه وجه چک و خسارت تاخیر تادیه چگونه است؟
نحوه محاسبه مهریه مطابق وجه رایج کشور چگونه است؟