سن قانونی فرزند برای انتخاب حضانت

یکی از موضوعاتی که این روزها به دلیل اختلافات خانوادگی و طلاق والدین مطرح می‌شود، سن قانونی فرزند برای انتخاب حضانت است که بر اساس آن می‌توانند تصمیم‌ بگیرند که با کدامیک از والدین خود زندگی کنند.

البته معمولا این تصور وجود دارد که فرزندان در انتخاب والدین خود برای زندگی پس از جدایی آن‌ها نقشی ندارند، در حالیکه قانون به آن‌ها اختیار داده است. در ادامه با ایران وکالت همراه باشید تا به بررسی سن قانونی فرزند برای انتخاب حضانت و شرایط این انتخاب بپردازیم.

حضانت فرزندان پس از طلاق چگونه است؟

حضانت فرزندان و نکات حقوقی مربوط به آن از اهمیت زیادی برخوردار است و دغدغه بسیاری از پدر و مادرهایی است که در مورد حضانت فرزندان خود تصمیم می‌گیرند. پس از طلاق زوجین از یکدیگر؛ اولویت نگهداری از فرزندان دختر و پسر تا سن ۷ سالگی بر عهده مادر و پس از سن ۷ سالگی فرزندان، حضانت آن‌ها بر عهده پدر خواهد بود.

حال در صورتیکه والدین بر سر حضانت فرزندان با یکدیگر با مشکل مواجه شوند، دادگاه در مورد شرایط حضانت فرزند به صورت قانونی تصمیم خواهد گرفت. 

لازم به ذکر است؛ در صورتیکه پدر به اعتیاد و غیره، دچار باشد، شرایط حضانت فرزند بعد از سن ۷ سالگی نیز به مادر واگذار خواهد شد و این حضانت تا زمان به بلوغ رسیدن فرزند ادامه می‌یابد با فرارسیدن سن قانونی فرزند برای انتخاب حضانت، خودش می‌تواند مادر و یا پدر را برای ادامه زندگی انتخاب نماید. البته پدر موظف است تمام مدتی که فرزندان تحت حضانت مادر هستند، هزینه‌ها و مخارج مرتبط را تأمین کند.

سن قانونی فرزند برای انتخاب حضانت چند است؟

در رابطه با سن قانونی فرزند برای انتخاب حضانت بعد از طلاق باید گفت:

طبق ماده ۱۱۶۹ در قانون مدنی، “جهت حضانت و نگهداری طفلی که والدین او جدا از یکدیگر زندگی می‌کنند، تا سن ۷ سالگی مادر عهده‌دار فرزندان است و پس از آن نیز، حضانت با پدر است.”

این ماده تبصره‌ای هم دارد که به شرح زیر است:
“بعد از ۷ سالگی در صورت حدوث اختلاف، دادگاه با درنظرگرفتن مصلحت کودک تشخیص می‌دهد که حضانت طفل برعهده‌ی چه کسی باشد.”

از آنجایی که این ماده جنسیت کودک را مشخص نکرده است؛ نتیجه می‌گیریم بعد از طلاق والدین، اعم از اینکه فرزند دختر باشد یا پسر:

• تا پایان هفت سالگی حضانت فرزند با مادر است.
• پس از هفت سالگی تا سن بلوغ حضانت فرزند با پدر خواهد بود.

درنظر داشته باشید؛ سن بلوغ در دختران ۹ سال تمام قمری و در پسران ۱۵ سال تمام قمری است.

سن قانونی فرزند دختر برای انتخاب پدر یا مادر

مطابق دین و قوانین کشور سن قانونی فرزند برای انتخاب حضانت، بسته به دختر یا پسر بودن کودک متفاوت است. وابستگی بیشتر فرزند دختر به مادر و همچنین احتیاج دختر به مادر در مراحل مختلف زندگی، یکی از دلایل وجود چنین قانونی شده است.

درواقع حضانت فرزندان چه دختر و چه پسر تا هفت سالگی با مادر است و پس از آن نیز تا زمان فرا رسیدن سن قانونی فرزند دختر برای انتخاب حضانت، فرزندان نزد پدر خواهند ماند. اگر فرزند دختر باشد، سن قانونی فرزند برای انتخاب حضانت ۹ سالگی است که دختران به سن تکلیف دینی می‌رسند و فرزند دختری که به سن قانونی رسیده باشد، می‌تواند به انتخاب خود نزد پدر یا مادر زندگی کند.

سن قانونی فرزند پسر برای انتخاب پدر یا مادر

حضانت فرزندان تا پایان هفت سالگی به عهده مادر خواهد بود که تا زمان فرارسیدن سن قانونی فرزند برای انتخاب حضانت مطابق قانون مدنی، حضانت فرزند پسر تا سن قانونی با پدر است.

اگر فرزند پسر باشد، سن قانونی فرزند برای انتخاب حضانت، پانزده سالگی است. فرزندان تا فرارسیدن سن قانونی، حق تصمیم‌گیری در مورد محل زندگی را ندارند و چنانچه فرزند، دختر یا پسر، به دلیل نامناسب بودن شرایط زندگی که پدر یا مادر برای آن‌ها مهیا کرده به دادگاه شکایت کند، در صورت وجود شواهد لازم می‌تواند به صورت قضایی اقدام کند.

شرایط حضانت فرزند بعد از طلاق توافقی

با استناد به ماده ۲۹ قانون حمایت از خانواده، دادگاه موظف است در مورد حضانت فرزندان در هر نوع طلاقی تصمیم گیری کند. چنانچه زوجین به دنبال طلاق توافقی باشند و دختری کم‌تر از ۹ سال سن و پسری کم‌تر از ۱۵ سال سن داشته باشد؛ باید در مورد حق حضانت فرزندان، میزان ملاقات طرف مقابل با فرزندان، پرداخت نفقه فرزندان و میزان نفقه به توافق برسند.

البته لازم به ذکر است؛ دادگاه موظف است در تعیین حضانت فرزندان بعد از طلاق، مصلحت آن‌ها را در نظر داشته باشد و در قوانین طلاق و حضانت فرزندان، حضانت طفل از مادری که مجددا ازدواج نماید، گرفته می‌شود و به پدر داده می‌شود. اما در طلاق توافقی با توافق زوجین، فرزندان می‌توانند پس از ازدواج مادر نیز کماکان تحت حضانت وی باشند.

سلب حق حضانت قبل از سن قانونی فرزند برای انتخاب حضانت

سلب حضانت به معنای گرفتن حق حضانت از فردی است که حضانت فرزندان را عهده‌دار است. برای سلب حضانت فرزندان از مرد، لازم است اثبات شود که مرد، صلاحیت نگهداری از فرزندانش را ندارد که این عدم صلاحیت، خود دارای جوانب مختلفی است.

درواقع هر مدرکی که بتواند ثابت کند شرایطی که پدر جهت زندگی فرزندان ایجاد کرده، به هر نحوی مانع رشد و پیشرفت آن‌ها شده و به آن‌ها آسیب می‌زند، می‌تواند دلیل ساقط شدن حق حضانت مرد تا قبل از سن قانونی فرزند برای انتخاب حضانت باشد. زن نیز در صورتیکه حضانت فرزندان را عهده دار است، موظف است وضعیتی مناسب برای رشد کودکان ایجاد کند.

نگهداری از فرزندان در محیطی آرام و امن و تأمین نیازهای آن‌ها نیز وظایف زنی است که حضانت فرزندان را عهده دار می‌باشد. لذا نگهداری از فرزندان در شرایط زندگی نامطلوب که به هر نحوی موجب تأثیر منفی در زندگی فرزندان شود، دلیلی منطقی برای سلب حق حضانت از زن به شمار می‌رود.

شرایط از بین رفتن حق حضانت

پدر و مادر با توجه به شرایط قانونی، حضانت فرزندان را به‌ عهده می‌گیرند یا در این باره می‌توانند توافق کنند که در این بین برخی شرایط، حق حضانت را از هر یک از طرفین سلب می‌کند. این شرایط عبارت‌اند از:

1. اعتیاد به الکل، قمار و مواد مخدر به نحو زیان‌آور
2. اشتهار به فساد اخلاقی و استفاده از دشنام و کلمات رکیک
3. مبتلا بودن به بیماری‌های روانی
4. سوء استفاده کردن از کودک و اجبار او به گدایی، قاچاق و فحشا
5. ضرب و جرح و تکرار آن به‌صورت خارج از حد متعارف

سخن آخر

در این مقاله، تلاش کردیم تا شما را با سن قانونی فرزند برای انتخاب حضانت آشنا کنیم. اگر برای حضانت فرزند نیاز به وکیل دارید، پیشنهاد ما این است که مقاله وکیل خانواده را نیز مطالعه فرمایید. در انتها باید گفت، کودکان ساده‌ترین، بی‌آلایش‌ترین و بی‌‌دفاع‌ترین افراد جامعه هستند که برای رشد و نمو به توجه و مراقبت‌های افرادی در چارچوب خانواده نیازمندند. امید که هیچ خانواده‌ای درگیر جدایی و طلاق نشود تا فرزندان بتوانند در محیط امن خانواده بدون نگرانی و با حال خوب زندگی کنند.

سؤالات متداول