دور از ذهن نیست که با گسترش روابط اشخاص با یکدیگر و با کشورهای مختلف در زمینه‌های گوناگونی چون تجاری و شخصی، به یک وکیل حقوق بین الملل نیاز است. چرا که تعارضی که در قوانین کشورهای مختلف وجود دارد حساسیت و ضرورت آن را دو چندان می‌کند.
حقوق بین الملل چیست؟
اگر بخواهیم به طور کلی مباحث رشته‌ی حقوق را تقسیم کنیم، به دو دسته‌ی حقوق داخلی و حقوق خارجی تقسیم می‌شوند. حقوق بین الملل زیر دسته‌ی حقوق خارجی می‌باشد. یک وکیل حقوق بین الملل برجسته به تمامی این مباحث و نیز تعارض بین قوانین تسلط و دانش کافی را دارا است. حال آن که حقوق بین الملل نیز خود به دو زیر شاخه تقسیم می‌گردد که شامل موارد زیر می‌شود.
- حقوق بین الملل عمومی: این شاخه روابط بین دو کشور را پوشش می‌دهد.
- حقوق بین الملل خصوصی: این شاخه روابط بین اشخاص اعم از حقوقی و حقیقی کشورهای مختلف را تعیین می‌نماید.
وکیل حقوق بین الملل کیست؟
برای تعریف وکیل حقوق بین الملل بهتر است در ابتدا به یک باور رایج و همواره غلط پایان دهیم. بسیاری از افراد این تصور را دارند که این نوع وکیل خاص اجازه‌ی وکالت یا پروانه‌ی معتبر وکالت در چند کشور دنیا را دارد، که این تصور بسیار اشتباهی است. در حقیقت ممکن نیست که یک فرد بتواند تمامی ضوابط و شرایط کانون وکلای کشورهای مختلف را همزمان داشته باشد.
باید به این نکته نیز اشاره کرد که نهادی بین المللی برای صادر کردن پروانه‌ی بین المللی وکالت وجود نداشته و فعالیت وکالت به صورت تخصصی در هر کشور نیاز به پروانه‌ی وکالت همان کشور می‌باشد.
بنابراین وکیل حقوق بین الملل، موضوعات و قوانین مربوط به حقوق بین الملل را دنبال و پیگیری می‌نماید. بر قوانینی چون امور جاری بین المللی، تنظیم قراردادهای بین المللی آشنایی کافی و وافی دارد. پس با توجه به این توضیحات می‌توان گفت که در واقع وکیل حقوق بین الملل یک حقوقدان متخصص می‌باشد.
وظایف وکیل حقوق بین الملل
در حال حاضر تعداد بسیاری از ایرانیان به دلیل‌های گوناگون از قبیل مهاجرت، پناهندگی، اقامت موقت و اقامت به طرق مختلف در خارج از ایران زندگی می‌کنند. آنها نیازمند به وکیل حقوق بین الملل جهت دریافت خدمات حقوقی بین المللی و پیگیری امور در مراجع قضایی و اداری ذی صلاح می‌باشند.
وکیل حقوق بین الملل موظف است متون حقوقی بین المللی را به زبان انگلیسی یا زبان کشوری که در آن قصد اقامه‌ی دعوی دارد، تهیه و تنظیم کند. ارائه‌ی مشاوره و راهنمایی درست برای موکل خود و پیگیری پرونده و نیز مطلع ساختن موکل از جریان پرونده از وظایف دیگر وکیل می‌باشد.
انواع دعاوی بین المللی
امور حقوقی بین المللی دارای دامنه‌ی وسیعی است. اما وکیل حقوق بین الملل در تمام زمینه‌های بین المللی از تجارت بین الملل تا موضوع تابعیت تخصص دارد. اکثر دعاوی بین المللی به دلیل اختلاف تفسیر قراردادها و عدم ایفای تعهدات قراردادی بین تجار کشورها ایجاد می‌شود. از دعاوی بین المللی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- دعاوی بین تجار و شرکت کشورها اعم از مالیاتی و امور قراردادها و اختلافات تفسیر آنها
- دعاوی مربوط به امور املاک و مستغلات و نیز تخلیه و خلع ید ایرانیان مقیم خارج از کشور
- دعاوی انحصار ورثه و تقسیم ترکه ورثه مقیم خارج از کشور
- دعاوی کیفری بین المللی
- دعاوی مربوط به داوری بین المللی
- تمامی دعاوی مربوط به خانواده بین المللی اعم از طلاق، مهریه، حضانت فرزند و سایر موارد
- دعاوی مهاجرتی ایرانیان مقیم خارج
- دعاوی مربوط به ممنوع الخروجی اشخاص مقیم خارج
- دعاوی ثبتی بین المللی ایرانیان مقیم خارج
- طرح دعاوی علیه سازمان‌های دولتی و همچنین ماموهای دولتی در دیوان عدالت اداری
تعارض قوانین
از آن جایی که قوانین هر کشوری بر اساس معیارهایی چون دین، فرهنگ خاص، شرایط اقتصادی، سوابق اجتماعی و موارد دیگر تعیین شده و مستقل می‌باشند. در تمامی زمینه‌ها از قبیل قوانین حقوقی، کیفری، خانواده و این چنین مواردی با سایر کشورها متمایز و گاه در تضاد هستند. در نتیجه به دلیل حساسیت این مسائل به یک وکیل حقوق بین الملل نیازمند می‌باشید.
به عنوان مثال می‌توان مثالی از مبحث اعطای تبعیت را اشاره کرد. مثلا وقتی زن و شوهری ایرانی که ساکن کانادا هستند دارای فرزند می‌شوند، فرزند این زن و شوهر تابعیت چه کشوری را خواهد گرفت؟ تعارض بین قوانین تابعیتی ایران و کانادا چه می‌باشد؟ آیا این فرزند تابعیت کانادایی می‌گیرد یا ایرانی یا هر دو؟
همچنین است که این تعارض در موضوعاتی دیگر مانند جرایم نیز صدق می‌کند. به طور مثال اگر فردی هندی در ترکیه یک ایرانی را به قتل برساند، محاکمه و مجازات این شخص طبق قانون کدام کشور انجام می‌گیرد؟ یا در کدام یک از دادگاه‌ها ذی صلاح رسیدگی به این جرم را می‌باشد؟ بدیهی است که در موضوعات به یک وکیل حقوق بین الملل نیازمند هستید.
طبیعی است که نتیجه‌ی استناد به هر یک از قوانین هر کشور متفاوت می‌باشد. وظیفه‌ی هدایت صحیح پرونده بر عهده وکیل حقوق بین الملل مجرب می‌باشد.
جمع‌بندی
دقت داشته باشید که قوانین هر کشور آثار متفاوتی را بر روی پرونده می‌گذارد. پس شناخت تعارض آرا و حل و فصل آن بر اساس قوانین بین المللی و معاهدات جهانی، از کلیدی‌ترین وظایف وکیل حقوق بین الملل می‌باشد. برای شناخت و تشخیص قانون صالح و صلاحیت رسیدگی مرجع قضایی و دیگر موضوعات مرتبط با حوزه‌ی بین الملل، باقی مقالات ایران وکالت را مطالعه کنید.