تغلیظ در لغت به معنی تشدید کردن یا سخت و دشوار کردن است. در اصطلاح حقوقی، افزایش دیه به افزوده شدن یک سوم به میزان دیه گفته میشود. البته تغلیظ دیه فقط مختص جرم قتل است و برای جراحات و صدمات بدنی، تشدید دیه درنظر گرفته نمیشود. حال لازم است بدانید که باتوجه به نوع قتل و زمان ارتکاب جرم در ماههای حرام یا مکان وقوع جرم در حرم مکه، تغلیظ صورت میگیرد. در ادامه با ایران وکالت همراه ما باشید تا به بررسی بیشتر این موضوع و نکات مطرح آن بپردازیم.
تغلیظ دیه به چه معناست؟
تغلیظ دیه در اصطلاح حقوقی به این معناست که در شرایط و مواقع خاصی، دیه به میزان یک سوم افزایش پیدا کند. حال نکته قابل توجهی که در این مورد وجود دارد، این است که افزایش یافتن مقدار دیه در شرایط خاص، تنها به جرم قتل اختصاص دارد و در جراحات اجرا نمیشود. گذشته از آن، افزایش دیه تنها تحت شرایط و موارد خاصی صورت میگیرد که این شرایط به طور صریح در قانون مجازات اسلامی بیان شده است و افزایش میزان دیه، صرفا منحصر به همین موارد است.
تغلیظ دیه در چه مواردی اعمال میشود؟
در قانون مجازات اسلامی، مواردی که به موجب آن دیه افزایش پیدا میکند، مشخص شده است. لذا به موجب قانون مجازات اسلامی در دو مورد تغلیظ صورت میگیرد:
- هنگامی که جرم در یکی از ماههای حرام رخ دهد.
به جهت آن که دیه در ماههای حرام افزایش پیدا کند، لازم است تا جرم در یکی از ماههای ذی القعده، ذی الحجه، محرم و رجب رخ دهد.
حال برای آن که دیه در این ماههای حرام مذکور افزایش پیدا کند، فردی که جرم بر علیه او انجام شده نیز باید در یکی از همین ماههای حرام فوت کند.
درواقع بهتر است بگوییم، برای آن که شرط تغلیظ در ماه حرام محقق شود، لازم است که هم قتل در یکی از این ماهها اتفاق بیافتد و هم شخص در ماه حرام فوت کند. پس اگر شخصی در ماه رجب جنایت را مرتکب شود، اما فرد در ماه شعبان که بعد از رجب است فوت کند، شرط تغلیظ دیه محقق نمیشود. - هنگامی که جرم در مکان حرام رخ دهد.
بر اساس قانون مجازات اسلامی، زمانیکه قتلی در محدوده حرم مکه اتفاق افتد، دیه مقتول تغلیظ میشود. البته این حکم فقط در خصوص محدوده مکه صدق میکند و در دیگر مکانهای مقدس، قابل اجرا نمیباشد. برای مثال اگر کسی در محدوده مکه جنایتی را مرتکب شود اما قربانی در مکان دیگری فوت کند، مورد از موارد مشمول تغلیظ به حساب نمیآید.
احکام مربوط به تغلیظ دیه کداماند؟
لازم است بدانید که برای اعمال تغلیظ، مجموعهای از احکام و شرایط کلی مدنظر قرار گرفته میشود که شرایط کلی آن از قرار زیر است:
- در حکم تغلیظ فرقی بین فرد بالغ و فرد نابالغ وجود ندارد. یعنی فرقی ندارد که مقتول، کودک باشد یا بزرگسال؛ در هر صورت قتل انسان موجب تغلیظ او خواهد شد.
- در حکم تغلیظ تفاوتی بین زن و مرد وجود ندارد. یعنی فرقی نمیکند که مقتول زن باشد یا مرد؛ مقدار دیه قتل هر مقدار که باشد، یک سوم به آن افزوده خواهد شد.
- یکی دیگر از احکام کلی این است که برای اعمال این حکم، فرقی بین مقتول مسلمان و نامسلمان وجود ندارد.
- اگر جنین بعد از پیدایش روح به سبب حادثهای به قتل برسد، مشمول تغلیظ است.
- در مواردی که دیه از طرف عاقله یا بیت المال پرداخت شود نیز حکم تغلیظ جاری است. یعنی اگر بیت المال یا عاقله که همان خویشاوندان نزدیک میباشند؛ محکوم به پرداخت دیه شوند، باز هم حکم تغلیظ اعمال خواهد شد.
معیار محاسبه آغاز و پایان ماههای حرام برای تغلیظ دیه چیست؟
لازم به ذکر است؛ مطابق تبصره ماده ۵۵۵ قانون مجازات اسلامی، معیار شروع و پایان ماههای حرام، مغرب شرعی میباشد. مانند ماه رجب که از مغرب شرعی آخرین روز ماه جمادی الثانی شروع و با مغرب شرعی آخرین روز ماه رجب به پایان میرسد.
آیا تغلیظ دیه فقط مخصوص به جرم قتل است؟
جنایت بر اعضاء، حتی اگر در ماه حرام و یا محدوده مکه نیز صورت گرفته باشد، از موارد تغلیظ محسوب نمیشود. لذا تغلیظ فقط مختص به جرم قتل میباشد. در ماده ۵۵۷ قانون مجازات اسلامی نیز بیان شده است که تغلیظ، صرفا اختصاص به جرم قتل نفس دارد و اگر جنایتی به قتل قربانی منتهی نشود، دیه تغلیظ نخواهد شد.
تغلیظ دیه در قانون مجازات اسلامی چگونه است؟
در قانون مجازات اسلامی، مواد ۵۵۵ تا ۵۵۷ به تغلیظ دیه اختصاص یافته است که در زیر آنها رابیان میکنیم:
- ماده ۵۵۵ قانون مجازات اسلامی
“هرگاه رفتار مرتکب و فوت مجنیٌ علیه، هر دو در ماههای حرام ؛ محرم، رجب، ذی القعده و ذی الحجه یا در محدوده حرم مکه واقع شود، خواه جنایت عمدی خواه غیرعمدی باشد، علاوه بر دیه نفس، یک سوم دیه نیز افزوده میگردد. سایر مکانها و زمانهای مقدس و متبرک مشمول حکم تغلیظ نیست.”
تبصره ـ معیار شروع و پایان ماههای حرام، مغرب شرعی میباشد.
- ماده ۵۵۶ قانون مجازات اسلامی
“در حکم تغلیظ، فرقی میان بالغ و غیر بالغ، زن و مرد و مسلمان و غیرمسلمان نیست. سقط جنین نیز پس از پیدایش روح، مشمول حکم تغلیظ است. تغلیظ، در مواردی که عاقله یا بیتالمال پرداخت کننده دیه باشد نیز جاری است. در قتل عمدی که به علت عدم امکان قصاص یا عدم جواز آن دیه پرداخت میشود نیز این حکم جاری است.” - ماده ۵۵۷ قانون مجازات اسلامی
“تغلیظ مخصوص قتل نفس است و در جنایت بر اعضاء و منافع جاری نیست.”
مقدار تغلیظ دیه چقدر است؟
در هر دو مورد افزایش دیه که در بالا به آن اشاره کردیم؛ یعنی هم تشدید دیه در ماه حرام و هم دیه در مکان حرام، مقدار دیه به میزان یک سوم افزایش خواهد یافت. به طور مثال، اگر دیه یک مرد در ماهی به جز ماههای حرام، ۲۳۱ میلیون تومان باشد و این شخص در یکی از ماههای حرام مثلا ماه ذی القعده کشته شود، ۷۷ میلیون (یک سوم دیه) به ۲۳۱ میلیون اضافه میشود و مقدار دیه او بابت قتل در ماه حرام معادل ۳۰۸ میلیون خواهد شد.
شایان ذکر است؛ حکم تغلیظ در خصوص جرایم غیر عمدی همانند حوادث رانندگی نیز جاری است، البته منوط به اینکه تصادف و فوت هر دو در ماههای حرام واقع شود.
به این معنی است که میزان دیه در مواردی مانند قتل .افزایش مییابد
.در ماه های حرام دیه تلغیظ میشود تلغیظ دیه به چه معناست؟
چه هنگامی دیه تلغیظ خواهد شد؟
ارسال پاسخ