یکی از اعمال پسندیده و نیک در اسلام، امانتداری است. شخصی که امانتی را پیش خود نگهداری می‌کند باید در حفظ و نگهداری آن تلاش کند تا خیانت در امانت اتفاق نیفتد. خیانت در امانت در قانون به عنوان یک جرم شناخته می‌شود و در بین مردم و اجتماع نیز جلوه خوبی ندارد و باعث بی‌اعتمادی مردم نسبت به هم می‌شود. در حالت کلی، امانت به معنای بستن پیمان برای نگهداری از مال دیگران است که توصیه شده از راه‌های قانونی انجام گیرد.
خیانت در امانت یکی از جرایمی است که در دسته جرایم مالی قرار گرفته و قابل پیگیری هم از نظر کیفی و هم حقوقی می‌باشد. در برخی از موارد، افراد خیانت در امانت را با کلاهبرداری و سرقت اشتباه می‌گيرند که در این زمینه لازم است یک فرد متخصص که به راحتی می‌تواند جرایم مختلف را از یک دیگر تشخیص دهد، به کمک افراد بیاید. همچنين، جرم خیانت در امانت از جمله جرایمی است که قابل بخشش است.
عناصر خیانت در امانت
در جرم خیانت در امانت پایه سه عنصر در میان است که شامل مالک اموال، فرد امین و مالی که مورد امانت قرار گرفته است.
- مالک: فردی است که اموال خود را با اختیار و رضایت به فرد امین می‌سپارد.
- فرد امین: شخصی که اموال به او برای امانت سپرده می‌شود تا زمانی که فرد مالک درخواست برگشت آن را داشته باشد.
- مال مورد امانت: اموالی که صاحب آن‌ها برای امانت به شخص امین می‌سپارد تا از آن‌ها مراقبت و نگهداری کند.
نکته قابل ذکر این است که هم در مورد اموال منقول و هم اموال غیر منقول می‌توان جرم خیانت در امانت را در نظر گرفت و این بر خلاف سرقت است که در آن فقط از اموال منقول دزدی می‌شود.
روش اثبات خیانت در امانت
خیانت در امانت به این صورت است که به یک فرد امین و قابل اطمینان، مالی سپرده می‌شود و این مال توسط او تصاحب، تلف یا مفقود شده و در برخی موارد نیز از بازگرداندن مال خودداری می‌کند. اگر مالی که مورد امانت بوده، موجود باشد، مالک قانونی آن می‌تواند به وسیله اظهارنامه و به شکل کاملا قانونی آن را مطالبه کند. به طور معمول برای این که ادعای خیانت در امانت، اثبات شود، فرد مدعی باید سندی را ارائه دهد که نشان دهنده سپردن مال خود به متهم است.
این سند می‌تواند به صورت مختلف باشد، مانند عقود عاریه، وکالت و یا به شکل اوراق قیمومت و ولایت و در برخی از موارد هم به صورت وصی است مانند وصیت هتلداری که مسافر، کلید اتاق خود را به او می‌سپارد ولی او در امانت، خیانت می‌کند.
در چه شرایطی که خیانت در امانت محسوب می‌شوند؟
خیانت در امانت دارای شرایطی است که اگر هریک از این شرایط رخ دهد، این جرم صورت می‌گیرد. در ادامه به بیان شرایط خیانت در امانت می‌پردازیم:
- استعمال کردن مال: استعمال به معنای استفاده کردن و به کاربردن مالی است که برای امانت به فرد امین سپرده شده است.
- تصاحب کردن مال: در این شرایط، فردی که اموال به او امانت داده شده است، خود را صاحب اموال معرفی می‌کند و اقدام به فروش یا بخشش آن به فرد دیگر می‌کند.
- تلف کردن مال: تلف کردن مال به این معنا است که شخصی که اموال به او برای امانت سپرده شده است، باعث نابودی و از بین رفتن آن‌ها شود.
- مفقود کردن مال: مفقود کردن مال به این معنا است که اموالی که به فرد امانت داده شده، گم شوند.
نکته قابل ذکر این است که چنانچه، فردی برای این که صاحب مال دچار ضرر نشود، اقدام به گم کردن، تصاحب یا استفاده از اموال کند، مرتکب خیانت در امانت نشده است و می‌تواند از طریق وکیل حقوقی، آن را به اثبات برساند.
مدارک لازم جهت اثبات خیانت در امانت
- برای این که اثبات شود، فردی در امانتی که به او سپرده شده است، خیانت کرده، باید مدارکی ارائه شود مانند:
- اظهارنامه‌ای تنطیم شود و یک دادخواست مبنی بر شکایت به دادسرا ارائه شود.
- برای اثبات این جرم شاهدهایی همراه با مدارک و مستندات لازم به دادگاه ارائه شود.
- ارائه رسیدی مبنی بر این که صاحب مال، اموال خود را به عنوان امانت در اختیار فرد خیانتکار قرار داده است.
مجازات عدم اثبات خیانت در امانت
چنانچه، شخصی که صاحب مال است از فردی که ادعا می‌کند، خیانت در امانت کرده است، شکایت کند ولی نتواند ادعای خود را ثابت کند، طرف مقابل هم می‌تواند به جرم تهمت یا افترا از شخص مدعی شکایت کند و اگر اثبات شود که صاحب مال برای تهمت زدن و با نیت بد این کار را کرده باشد، مجازات او از یک ماه تا یک سال به همراه ۷۴ ضربه شلاق می‌باشد.
جمع بندی
خیانت در امانت به عنوان شکستن عهد و پیمانی است که برای نگهداری از اموال بسته شده است و در برخی از کتاب‌ها و روایات نیز به معنای تصاحب، گم کردن و استفاده از اموال دیگران است که برای امانت به آن‌ها سپرده شده و صاحب مال می‌تواند در صورتی که خیانت در امانت انجام گرفته است، از فرد خیانتکار شکایت کند.
خیانت در امانت به چه معناست؟
به زبان ساده خیانت در امانت یعنی شکستن پیمان نگهداری یک کالا یا مالی به دست شخص امانت دار که به نحوی آن را برای خود نگه داشته و تحویل صاحب اصلی آن نمی‌دهد.
مجازات خیانت در امانت چیست؟
در حالت اثبات جرم، مجرم از سه ماه الی یک و نیم سال به حبس محکوم خواهد شد و طبق ماده ۲۳ قانون مجازات اسلامی قاضی مجاز است تا در برخی از موارد مجرم را تا دوسال نیز محکوم کند.