کلاهبرداری کامپیوتری شامل چه مواردی است؟

با پیشرفت علم و تکنولوژی، راههای ارتکاب جرم وسیع تر شد و جلوگیری از ارتکاب جرم و یا پیگیری و اعمال حکم قانون با دشواری هایی مواجه شد. بر این اساس سال ۱۳۸۲ مجلس شورای اسلامی قانونی تحت عنوان کلاهبرداری کامپیوتری و جعل کامپیوتری تصویب کرد. در این مقاله از ایران وکالت قصد داریم شما را با این جرم و جزای آن آشنا کنیم.

کلاهبرداری کامپیوتری یکی از مهم‌ترین جرم‌های رایانه ای است و از جرایم علیه اموال و مالکیت محسوب می‌شود. هرگونه کلاهبرداری که به وسیله کامپیوتر صورت گیرد لزوما کلاهبرداری کامپیوتری محسوب نمی‌شود. بلکه زمانی که فرد مجرم بر روی داده‌ها اقداماتی انجام دهد که منجر به تحصیل مال غیر گردد.

طبق ماده ۱۳ قانون جرایم رایانه ای، بدیهی است که بستر ارتکاب این جرم، سیستم‌های کامپیوتری و مخابراتی است و کلاهبردار از روش متقلبانه با اعمالی موجب اختلال سامانه می‌گردد و داده‌ها را دستکاری میکند و از این طریق به تحصیل مال غیر و یا خدمات و امتیازات مالی اقدام میکند. در صورت مواجهه با چنین مشکلی بهتر است از وکیل جرایم رایانه ای کمک بگیرید.

بر اساس ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیک، سو استفاده یا استفاده غیر مجاز از محتوای پیام، برنامه‌ها، سیستم‌های رایانه‌ای و وسایل ارتباط از راه دور، در شرایطی که موجب فریب شخص شود و یا  سیستم‌های پردازش خودکار را گمراه کند و موجب تحصیل اموال فردی شود مجرمانه تلقی می‌شود.

تفاوت کلاهبرداری کامپیوتری و سنتی

تفاوت کلاهبرداری اینترنتی و سنتی، در ارتکاب محیط این جرم‌ها و تفاوت وسایل ارتکاب جرم است. کلاهبرداری رایانه‌ای شامل وارد کردن، تغییر، محو، مختل کردن، ایجاد یا متوقف کردن داده‌ها و مداخله می‌شود که به منظور تحصیل مال و  یا خدمات صورت می‌گیرد. این نوع از کلاهبرداری یک جرم مقید به نتیجه است و برای ارتکاب بزه تحقق همگی عناصر از جمله عنصر قانونی، مادی، معنوی لازم است. کلاهبرداران از کامپیوتر و جعل هم برای کلاهبرداری سنتی و رایانه‌ای استفاده می‌کنند.

در کلاهبرداری سنتی به دلیل اغفال قربانی روبرو شدن با قربانی و حضور او ضروری است اما در کلاهبرداری کامپیوتری سوءاستفاده از اطلاعات از راه دور صورت می‌گیرد و نیازی به روبرو شدن کلاهبردار با قربانی نیست. برای سریع تر پیش بردن کارها از وکیل خود کمک بگیرید.

سو استفاده در کلاهبرداری کامپیوتری شامل موارد زیر است

وارد کردن داده‌ها و اطلاعات اعم از صحیح و کذب: زمانی که اطلاعات وارد شده منجر به تحصیل مال یا امتیاز گردد کلاهبرداری کامپیوتری صورت گرفته است. مانند وارد کردن اطلاعات به سیستم رایانه‌ای بانک و یا موسسه مالی و انتقال وجه به حساب دیگری و یا خود.

تغییر غیر مجاز داده‌ها و اطلاعات رایانه‌ای: در صورتی جعل رایانه‌ای مصداق سو استفاده قرار گیرد و در نتیجه تغییر ذکر شده، مال یا امتیازات و خدمات مالی تحصی گردد. برای مثال زمانی که شرکت و یا موسسه مالی یا بانک عنوان خود را تغییر دهند و در نتیجه این تغییر مشتریان وجه قابل پرداخت خود را به حساب شخص تغییر دهنده واریز کنند.

محو داده‌ها و اطلاعات رایانه‌ای و مخابراتی: عبارت است از حذف و از بین بردن داده‌ها. اگر این محو داده‌ها به تحصیل وجه یا امتیازات مالی منجر شود، کلاهبرداری کامپیوتری از طریق محو داده‌ها و اطلاعات محسوب می‌شود.

توقف داده‌ها و اطلاعات رایانه‌ای: توقف در سیستم رایانه ممکن است موقت یا دائمی باشد. مانند اینکه دستور پرداخت به شخص دیگری را متوقف کنیم و وجه را به حساب خود به طور غیر مجاز واریز کند.

مداخله در کارکرد سیستم رایانه: ایجاد اختلال غیر مجاز در کارکرد سیستم کامپیوتری که با هدف تحصیل وجه و یا امتیاز مالی باشد، مجرم در هر صورت چه موفق به تحصیل وجه شود چه موفق نشود مرتکب کلاهبرداری کامپیوتری تام و یا شروع به کلاهبرداری تلقی می‌شود.

مجازات کلاهبرداری کامپیوتری

مجازات کلاهبرداری کامپیوتری، بر اساس ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیکی حبس از یک تا سه سال است همینطور جریمه نقدی معادل مال تحصیل شده و برگشتن مال به صاحبان اموال. همچنین مجازات کلاهبرداری رایانه‌ای، بر اساس ماده ۱۳ قانون جرایم رایانه‌ای، حبس از یک تا پنج سال یا جریمه نقدی از دویست هزار تومان تا ده میلیون تومات یا هر دو موارد است.

دادگاه رسیدگی به جرم کلاهبرداری رایانه‌ای

برای تعیین صلاحیت محلی دادگاه رسیدگی کننده به جرم در امور کیفری، باید محل ارتکاب جرم مشخص شود که در جرایم رایانه‌ای تعیین محل ارتکاب جرم دشوار است. در همین راستا، دیوان عالی کشور در رای وحدت رویه شماره ۷۲۹ مقرر کرده “هرگاه تمهید مقدمات و نتیجه حاصل از آن در حوزه های قضایی مختلف صورت گرفته باشد، دادگاهی که بانک افتتاح کننده حساب زیان دیده از بزه که پول به طور متقلبانه از آن برداشت شده در حوزه آن قرار دارد ، صالح به رسیدگی است.”

مطالعه بیشتر: هتک حیثیت و نشر اکاذیب

آیا کلاهبرداری کامپیوتری جزو جرایم قابل گذشت است؟

بر اساس ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی، کلاهبرداری کامپیوتری جزو جرایم قابل گذشت محسوب نمی‌شود. این ماده در سال ۱۳۹۹ به موجب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری بازنگری شد و تمام جرایمی که مجازات کلاهبرداری درباره آنها مقرر شده و کلاهبرداری محسوب می‌شوند، در صورت داشتن بزه دیده قابل گذشت محسوب شده‌اند.

سوالات متداول