الزام به تمکین زمانی مطرح می‌شود که خطبه‌ی عقد بین زن و مرد جاری شود. به عبارت دیگر، زمانی که دو شخص، یعنی یک مرد و یک زن، با جاری شدن خطبه عقد، به نکاح یکدیگر درمی‌آیند، به عنوان زن و شوهر در مقابل خواسته‌های هم وظایفی را بر عهده دارند. تمکین به معنای تن دادن و به نوعی اطاعت کردن و انجام وظیفه زن در مقابل خواسته‌ها و نیازهای شوهرش می‌باشد. از طرفی هم این تمکین شامل مرد نیز می‌باشد که با پرداخت نفقه به زن همراه است. (رفع نیازهای مالی و مادی)
هرچند تمکین مناسب با زوجه نیست، اما در زبان عامیانه این اصطلاح برای این افراد به کار می‌رود. از طرفی هم، اگر یکی از زوجین (معمولا زن) از تمکین نسبت به دیگری خودداری کند و با گفت‌و‌گو و صحبت مسالمت آمیز، نتواند مشکل کند، در نهایت هر کدام می‌توانند به دادگاه خانواده مراجعه کرده و الزام به تمکین را خواستار شوند. در همین راستا، در این مقاله قصد داریم به تعریف مفهوم الزام به تمکین پرداخته و توضیحات دیگری پیرامون این موضوع به شما عزیزان ارائه دهیم.
معنای الزام به تمکین
طبق توضیحات داده شده در مقدمه، الزام به تمکین یعنی یکی از زوجین بی دلیل از اطاعت و تمکین در مقابل دیگری خودداری کند. در این مواقع باید شخص را به صورت قانونی راهنمایی کرد تا دوباره به وظایف زناشویی خود عمل کند. لازم به ذکر است، این امر تنها از سوی دادگاه می‌تواند صورت بگیرد و هیچکدام از زوجین حق ندارند به زور دیگری را به تمکین از خود دربیاورند.
در صورت صدور حکم الزام به تمکین از سوی دادگاه نیز زوجین حق مجاب یکدیگر جهت تمکین را ندارند. البته که اطاعت نکردن از حکم دادگاه عواقبی چون عدم دریافت حق و حقوق از جانب همسر را به دنبال دارد. اصطلاحی برای زوجه‌ای که رای دادگاه را نپذیرفته و اجرا نمی‌کند وجود دارد و آن هم ناشزه است.
زن ناشزه
زنی که وظایف زناشویی خود را به خوبی انجام ندهد، اصطلاحا نشوز است و زن نشوزکننده ناشزه می‌باشد. نشوز در مقابل تمکین قرار دارد.
مراحل دادخواست الزام به تمکین
در شرایطی که زوجین قصد ارائه دادخواست الزام به تمکین را دارند، باید مراحلی را طی کنند:
- ثبت و تنظیم دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک توسط زوجین یا وکیل
- فرستادن اظهارنامه لزوم تمکین و بازگشت (معمولا زن)
- ارائه دادخواست به دادگاه خانواده
- برگزاری دادگاه خانواده
- شنیدن اظهارات طرفین و دعوت آن‌ها به مسالمت
- اثبات زوج در مقابل هر آنچه برای زوجه فراهم کرده است (از قبیل منزل)
- ابلاغ رای تمکین در صورت امتناع زن
- به مدت ۲۰ روز به طرفین زمان داده می‌شود، جهت اعتراض و تجدید نظر، که باید از طریق مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضائی صورت پذیرد.
- صدور حکم قطعی به سود مرد
- در آخر این مرد است که می‌تواند درخواست صدور حکم را دهد.
مدارک لازم جهت الزام به تمکین
- سند ازدواج
- شناسنامه و کارت ملی شوهر
- اجاره نامه یا سند مالکیت منزل
- اظهارنامه‌ای که زن را به زندگی مشترک دعوت می‌کند
- استشهادنامه زن برای ترک منزل مشترک
الزام به تمکین زن
امروزه وقتی حرف از الزام به تمکین به میان می‌آید، منظور این اصطلاح اشاره به زن است؛ زیرا انجام تمکین بر زنان بیشتر از مردان رواج پیدا کرده است و در مقابل نیز این مرد است که با پرداخت نفقه، این تمکین را جبران می‌کند.
از آنجایی که زن بعد از خوانده شدن ختبه به عقد دائم مرد درمی‌آید، تمکین از وظایف وی محسوب می‌شود و چنانچه بی دلیل و منطق از تمکین همسر خود بپرهیزد، مرد نیز با مراجعه به دادگاه می‌تواند تقاضای الزام به تمکین زن نماید. در صورت وقوع چنین اتفاقی، زن می‌بایست در دادگاه حاضر شود و پاسخگو باشد.
الزام به تمکین مرد
طبق توضیحات داده شده در رابطه با الزام به تمکین زن، در سوی دیگر زن هم می‌تواند درخواست الزام به تمکین مرد دهد. اما از آنجایی که خانم‌ها از حجب و حیای بالایی برخوردارند، کمتر تقضای الزام به تمکین مرد در دادگاه‌ها دیده می‌شود؛ البته به جای انجام این امر، زن دادخواست مطالبه نفقه را به دادگاه مطرح می‌کند. در هر حال، به صورت شرعی و قانونی الزام به تمکین مرد نیز وجود دارد.
تمکین عام
بدان معناست که زن باید در منزل یا مکانی که همسرش انتخاب کرده سکونت نماید (طبق ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی)، در دسترس او باشد و از حرف‌های وی پیروی کند تا ناشزه محسوب نشود. زن تنها در صورتی می‌تواند منزلی که شوهر برای اسکان انتخاب کرده را نپذیرد، که اختیار انتخاب منزل طی عقد به او واگذار شده باشد.
تمکین خاص
همان تمکین جنسی زن در قبال نیاز جنسی شوهر می‌باشد.
عدم تمکین زن
اگر زوجه از تمکین زوج خود امتناع کند، آثاری را به دنبال خواهد داشت، که عبارتند از:
- عدم تعلق نفقه، نحله و اجرت المثل به زن
- صدور ازدواج مجدد برای مرد
- زن با تمکین نکردن، نصف دارایی‌ها را از دست خواهد داد
- مرد می‌تواند طرح دعوای الزام به تمکین را مطرح کند
- با محکوم شدن زوجه در این دعوا، حق طلاق و انتخاب وکیل طلاق برای وی بسیار دشوار خواهد بود.
سخن پایانی
ما در این مقاله سعی بر بالا بردن اطلاعات شما در زمینه الزام به تمکین، داشتیم. امیدواریم مطالب ذکر شده برایتان مفید واقع بوده باشد. اگر در این زمینه نیاز به کمک داشتید، با یک وکیل خانواده مشورت کنید. همچنین شما عزیزان می‌توانید، با استفاده از صفحه ایران وکالت در حوزه‌های مختلف حقوقی، مشاوره و راهنمایی شوید.
سؤالات متداول
آیا زن می‌تواند از شوهر خود تمکین نکند؟
زن تحت شرایطی می‌تواند از شوهر خود تمکین نکند. همانند زمانی که زن در عادت ماهانه باشد و هنگامی‌که زن ثابت کند ماندن وی در خانه‌ی شوهر برای وی ضرر، مالی، جانی یا شرافتی به دنبال دارد.
حق حبس چیست؟
حق حبس در مورد الزام به تمکین در دوران عقد مطرح می‌شود. در این شرایط، زوجه‌ی باکره می‌تواند از حق حبس خود استفاده کند و اعلام کند تا زمانی‌که مهریه را به طور کامل نگیرد، تمکین نمی کند.