برای توضیح پیرامون قیومیت فرزند، لازم است ابتدا مفاهیمی مانند، قیم، ولی‌قهری و وصی توضیح داده شود. در ابتدا، شما را با این مفاهیم پایه آشنا خواهیم کرد. سپس به بحث قیومیت فرزند خواهیم پرداخت.
قیم کیست؟
از لحاظ لغوی، قیم به معنی سرپرست و تکیه گاه است. اما به طور کلی به فردی که امور مالی شخص دیگری که طفل صغیر، مجنون یا غیر رشید که پدر یا جد پدری نداشته باشد، را اداره میکند، قیم گفته میشود. قیم توسط قاضی انتخاب میشود و بیشتر امور مالی و حقوقی مربوط به اموال شخص مقابل را بر عهده دارد.
ولی قهری به چه کسی گفته میشود؟
در اصطلاحات حقوقی به پدر یا جد پدری ولی قهری گفته میشود. سرپرستی فرزند و فرد غیر رشید بر عهده ولی قهری است ولی در صورت زنده بودن آن‌ها نوبت به قیم نخواهد رسید. در نتیجه زمانی که نیاز به تعیین و انتصاب قیم می‌باشد که پدر و پدر بزرگ پدری زنده نباشند.
وصی به چه کسی گفته میشود؟
هر یک از ولی قهری، یعنی پدر یا جد پدری، می‌توانند بعد از مرگ خود وصیت کند و فردی را به عنوان وصی برای سرپرستی از فرزند و مجنون خود انتخاب کند. در این حالت که وصی برای شخص محجور تعیین شده باشد، نوبت به قیم نمی‌رسد. پس در صورت عدم وجود پدر، جد پدری یا وصی منصوب آن‌ها نوبت به تعیین قیم می‌رسد. وصی نیز نوعی ولی قهری محسوب میشود.
نیاز به وکیل برای تعیین قیومیت فرزند
تعیین قیومیت نیز همچون سایر امور حقوقی دیگر با جستجوی وکیل و یافتن وکیل خانواده مناسب مانع از تضییع حقوق محجور صغیر می‌گردد. شما می‌توانید تمامی مراحل دریافت قیومیت فرزند را، در صورت وجود وکیل خانواده، به صورت غیر حضوری از زمان ارائه درخواست تا مشخص شدن قیم انجام دهید.
برای چه کسانی قیم انتخاب میشود؟
طبق قانون مدنی ماده ۱۲۱۸، برای افراد زیر قیم منصوب میشود:
- افرادی که هنوز به سن بلوغ نرسیده اند و دارای پدر، جد پدری و وصی منصوب از طرف آن‌ها نباشد.
- کسانی که مجنون و سفیه هستند و از کودکی در این حالت هستند و حالا که به سن بلوغ رسیده‌اند اما پدر، جد پدری و وصی منصوب از طرف آن‌ها ندارند.
- افرادی که در ابتدا سالم به دنیا آمده‌اند و در کمال صحت و سلامت عقلی رشد کرده اما در ادامه زندگی که بالغ شده‌اند، طی حادثه یا بیماری عارضه عقلی در آن‌ها به وجود آمده است.
شرایط قیومیت فرزند چیست؟
- فرد کافر نمیتواند قیم فردی مسلمان باشد. پس در صورتی که قیومیت فرد مسلمانی را بر عهده گرفتید، باید مسلمان شوید.
- قیم باید دانا، بالغ، صبور و آگاه باشد.
- قیم باید دارای شایستگی در امور اخلاقی باشد و برای قیومیت فرزند صلاحیت داشته باشد.
- شخص قیم نباید تحت ولایت یا قیومت شخص دیگری باشد.
- قیم نباید سوء سابقه داشته باشد.
- اگر فردی ورشکسته شده باشد، شرایط قیومیت فرزند را ندارد.
- زن برای اینکه قیومیت فرزند را بر عهده بگیرد، باید از شوهرش رضایت داشته باشد.
گرفتن قیومیت فرزند توسط مادر
در صورتی که پدر یا جد پدری برای فرزند وجود نداشته باشد، قیومیت فرزند پسر یا دختر در شرایطی که مادر توانایی انجام قیومیت و مدیریت امور فرزند را داشته باشد؛ به مادر سپرده میشود. دادگاه با توجه به امور گذشته درباره ی مادر تحقیقات لازم را انجام میدهد و صلاحیت مادر را مشخص می‌نماید.
در شرایطی که مادر ازدواج مجدد انجام دهد، طی مدت زمان یک ماه که از زمان ثبت عقد نامه گذشته باشد، باید به دادگاه اطلاع دهد تا دادگاه قیم جدیدی برای فرزند پسر و دختر انتخاب کند.
زمانی تقدم مادر بر وصی رخ میدهد که مادر ادعا کند که صلاحیت ولایت بر فرزند خود را دارد و دادگاه نیز اگر صلاحیت مادر را تشخیص دهد، حکم به عزل وصی خواهد کرد و مادر قیومیت فرزند را بر عهده می‌گیرد.
مدارک مورد نیاز برای دریافت قیومیت
برای دریافت قیومیت فرزند پسر یا دختر محجور مدارکی مورد نیاز است که عبارت اند از:
- شناسنامه و کارت ملی قیم متقاضی
- مدارک مربوط به فوت پدر طفل یا گواهی مربوط به فوت پدربزرگ یا گواهی حصر وراثت
- شناسنامه و کارت ملی فرزند قیومیت وی مدنظر است.
ضمناً دادسرای محل سکونت محجور به امور قیومیت وی رسیدگی میکند.
جمع بندی
ما در این مقاله از ایران وکالت شما را با شرایط قیومیت فرزند و شرایط آن آشنا کنیم. جهت بررسی مراحل قیومیت فرزند و همچنین رفع سوالات و مشکلات خود با مشاورین حقوقی ما تماس حاصل فرمایید. تیم حقوقی ایران وکالت آماده‌ی رفع نیازات و سوالات شما به صورت کاملا رایگان است.
سؤالات متداول
وظیفه کسی که قیومیت فرزند را بر عهده می‌گیرد، توسط چه کسی مشخص میشود؟
وظیفه قیم از طرف قانون مدنی و با قانون امور حسبی تعیین می شود. این مجموعه وظایف به اموری وابسته است که برای آن قیم انتخاب می‌کنند. به عنوان مثال اگر برای اداره اموال باشد، قوانین خاص خودش را دارد.
پس از چه مدتی حکم قیومیت فرزند صادر میشود؟
منصوب کردن قیم برای فرزندی که فاقد ولی قهری است، حدود دو ماه طول می‌کشد. برای انتصاب قیم، ابتدا باید گواهی از پزشک متخصص مغز و اعصاب و یا کارت بهزیستی دریافت کنید. سپس درخواست قیم شدن طی مدت زمان ۴ تا ۵ ماه صادر میشود.