در این مطلب از وبسایت ایران وکالت، به بررسی نفقه جاریه و چگونگی مطالبه آن خواهیم پرداخت. یکی از تکالیف مهمی که در عقد نکاح به عهده‌ی مرد قرار دارد، پرداخت نفقه به همسر دائمی خود است که البته انجام دادن این تکلیف از طرف مرد، در گروی تمکین از طرف زن است.
طبق قانون مدنی، زوجه می‌تواند علاوه بر نفقه‌ی حال حاضر، نسبت به نفقه‌ی گذشته‌ی خود نیز اعمال مطالبه کند، برعکس فرزندان که تنها می‌توانند برای نفقه حال حاضر خود دادخواست دهند.
اگر مرد در شرایط تمکین زن، به پرداخت نفقه نپردازد، در اینصورت زن با مراجعه به دادگاه‌های خانواده می‌تواند نفقه‌ی معوقه و جاری خود را مطالبه کند.
نفقه جاریه، به نفقه‌ای گفته میشود که در حال حاضر زندگی مرد و زن باهم قابل وصول است و زن می‌تواند در صورت تمکین، از مرد درخواست نفقه کرده و صرف هزینه‌های جاری زندگی خود کند. لازم به ذکر است که نفقه جاریه، با نفقه آینده و گذشته متفاوت است.
در این مطلب از وبسایت ایران وکالت، در خصوص نفقه جاریه، مطالبه نفقه گذشته، شرایط و چگونگی وصول آن، اطلاعاتی را در اختیار شما قرار خواهیم داد.
همچنین بخوانید: میزان نفقه زن خانه دار
نفقه جاریه زن چیست؟
یکی از ویژگی‌های مهم در نفقه جاریه زوجه، این است که زن می‌تواند علاوه بر نفقه‌ی حال، نفقه‌ی گذشته‌ی خود را نیز مطالبه کند. در واقع مطالبه‌ی نفقه از طرف زن، به دو شیوه انجام میشود:
- نفقه جاریه که به معنی نفقه جاری زن در همان ماهی است که زن و شوهر باهم زندگی کرده‌اند و از یکدیگر جدا نشده‌اند. به این نوع از نفقه، نفقه جاریه گفته میشود.
- نفقه گذشته است که در این نوع از نفقه، در ماه‌های قبلی نفقه به زن تعلق گرفته اما مرد آن را پرداخت نکرده است. در این صورت، زن با ارائه مدارک لازم، به دادگاه خانواده مراجعه کرده و نفقه گذشته خود را از شوهر مطالبه می‌کند.
ترک انفاق چیست و چه مجازاتی دارد؟
ترک انفاق به شرایطی گفته میشود که در طی آن، مرد به هر دلیلی از پرداخت نفقه خودداری می‌کند. بر اساس ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی، ترک انفاق توسط زوج جرم شناخته شده و در این قانون به صورت مستقیم به آن اشاره شده است.
در این ماده آمده: اگر زوج دارای استطاعت مالی بوده و در صورت تمکین زن، نفقه او را پرداخت نکند، یا اینکه از تادیه اشخاص دیگر واجب النفقه امتناع کند، دادگاه فرد خاطی را از سه تا پنج ماه به حبس محکوم کرده و ترک انفاق کیفری صورت میگیرد.
زمانی که ترک انفاق از طرف زوج صورت گرفت، زوجه می‌تواند با مراجعه به دادگاه‌های خانواده، درخواست طلاق کرده و یا اینکه نفقه خود را مطالبه کند.
آیا نفقه جاریه در ازدواج موقت به زن تعلق می گیرد؟
ازدواج موقت یا صیغه، به نوعی از ازدواج گفته میشود که در طی آن، زن و مرد در مدت زمان معینی به عقد هم درآمده و پس از پایان این دوره، تعهدی نسبت به یکدیگر ندارند.
نفقه جاریه به زن، تنها در ازدواج دائم به زن تعلق گرفته و در ازدواج موقت، مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد. اگر در ازدواج موقت، فرزندی بوجود بیاید، طبق قانون نفقه آن بر عهده پدر است. اما در صورتی که پدر در قید حیات نبوده و یا توان پرداخت نفقه به اولاد را نداشته باشد، اجداد پدری کودک، ملزم به پرداخت نفقه از طرف پدر هستند.
اگر مردی از پرداخت نفقه به فرزند حاصل از ازدواج موقت خود کوتاهی کرده و از پرداخت آن سر باز زند، زن می‌تواند با مراجعه به مراجع قضایی، در پی احقاق حقوق فرزند خود برآید.
نمونه دادخواست مطالبه نفقه جاریه
ریاست محترم شورای حل اختلاف تهران
با سلام احتراماً به استحضار می‌رساند:
موکل به استناد سند رسمی ازدواج شماره ……….. مورخ …………. در دفترخانه ……….. تهران به‌موجب رجوع در مدت عده به زوجیت دائم خوانده محترم درآمده است.
نظر به اینکه تأمین نفقه زوجه بر عهده شوهر است و خوانده از ابتدای تاریخ رجوع از این کار استنکاف نموده و هیچ نفقه‌ای به زوجه نپرداخته و حتی در منزل زوجه زندگی می‌کرده است و زوجه هزینه زندگی خود و خوانده را می‌پرداخته؛ فلذا رسیدگی و صدور حکم به پرداخت نفقه ایام زوجیت از تاریخ ………. (ابتدای رجوع) لغایت زمان رسیدگی و صدور حکم و اجرای دادنامه مستندا به مواد ۱۱۰۶ و ۱۱۰۷ قانون مدنی به انضمام جمیع خسارات و هزینه دادرسی و حق‌الوکاله در حق موکل مورد استدعاست.
برای تعیین میزان نفقه متعلقه نیز، با لحاظ شئونات مربوطه، جلب‌‍نظر کارشناس مستدعی است.
ریاست محترم شعبه ………….. دادگاه ………… رسیدگی فرمایید
نام و نام خانوادگی ارجاع کننده …………………..
توجه ۱ (درصورتی‌که خواهان تمایل داشته باشد، اوراق قضایی به‌صورت حضوری (در دفتر دادگاه) یا از طریق تلفن یا نمابر یا پست الکترونیکی به وی ابلاغ شود، در پایان شرح دادخواست، با ذکر دقیق شماره‌های مربوط اعلام نماید، تا امر ابلاغ سریع‌تر صورت گیرد.)
توجه ۲ (چنانچه شرح دادخواست بیش از صفحه حاضر باشد از صفحات مخصوص ادامه شرح دادخواست استفاده شود.)
دانلود نمونه دادخواست مطالبه نفقه جاریه
پرداخت نفقه جاریه از چه زمانی بر مرد واجب می شود؟
از زمان جاری شدن خطبه‌ی نکاح میان مرد و زن، مرد موظف به پرداخت نفقه جاریه به زن می‌باشد. نفقه جاریه میزان مبلغی است که زن در قبال تمکین و انجام وظایف زناشویی، از شوهرش دریافت می‌کند.
در حقیقت، از زمانی که پیوند ازدواج میان دو نفر به رسمیت شناخته شود، زن می‌تواند مرد نفقه جاریه خود را مطالبه کرده و در صورتی که مرد از پرداخت آن خودداری کند، زن می‌تواند با مراجعه به دادگاه خانواده، از مرد شکایت کرده و حقوق خود را مطالبه کند.
آیا نفقه جاریه به زنان شاغل تعلق می گیرد؟
یکی از چالش برانگیز ترین موضوع‌های قضایی، موضوع تعلق گرفتن نفقه جاریه، به زنان شاغل است که سوالات بسیاری نیز در این زمینه مطرح میشود. همانطور که در ابتدای این مطلب به آن اشاره کردیم، نفقه جاریه، حقی است که زن، در ازای تمکین از شوهر، از او مطالبه می‌کند.
در‌صورتی که زن شاغل باشد و درآمد ماهیانه داشته باشد، می‌تواند در صورت رضایت و تمایل خود، این مبلغ را در زندگی مشترک خرج کرده و مقداری از آن را به همسر خود ببخشد.
نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که زنان شاغل نیز مستحق دریافت نفقه جاریه هستند و مردی که به زن شاغل خود نفقه پرداخت نکند، مورد بازخواست قرار گرفته و زن می‌تواند از او شکایت کند.
نفقه معوقه چیست؟
نفقه معوقه به نوعی از نفقه اطلاق میشود که در طی آن، به دلیل عدم پرداخت نفقه‌ی ماه‌های جاری، دادگاه مرد را ملزم به پرداخت نفقه‌های ماه‌های قبل می‌کند.
ممکن است در شرایط خاصی، مرد در حال پرداخت قسط‌های مهریه زن باشد که در اینصورت، دادگاه زمان پرداخت نفقه را به تعویق انداخته و پرداخت آن را به زمان پس از پرداخت اقساط مهریه موکول می‌کند.
نفقه معوقه، به نفقه‌ای اطلاق میشود که پرداخت نفقه‌های جاریه به تعویق افتاده و طبق قرار‌های تعیین شده از سوی دادگاه باید پرداخت شود.
مبلغ نفقه جاریه چقدر است؟
نفقه‌ی جاریه عموما بر اساس میزان معین و ثابتی پرداخت نمی‌شود چرا که نفقه عموما به میزان مبلغی گفته میشود که در جهت رفع تمامی نیازهای زن به او پرداخت میشود. بر اساس قوانین مدنی، اگر زن در انجام کارهای منزل به خدمتکار نیز نیاز داشته باشد، مرد موظف است تمامی هزینه‌های خدمتکار را پرداخت نماید.
در زمان زندگی زن و مرد، مرد مکلف است نیازهای مادی زن را برطرف کند اما ملزم به پرداخت مبلغی معین نیست. چرا که تمامی هزینه‌های زندگی زناشویی، شامل نفقه‌ای میشود که زن در ازای تمکین از مرد، از آن بهره‌مند میشود.
اگر پرداخت نفقه از سوی مرد صورت نگیرد، و زن در ازای عدم دریافت آن به دادگاه شکایت کند، تعیین میزان نفقه بر عهده‌ی قاضی بوده که تعیین آن به عوامل مختلفی بستگی دارد که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.
تحصیلات زن: از مهمترین عوامل تاثیرگذار در میزان نفقه جاریه، مقدار تحصیلات زن است. چرا که اگر زنی در قبل از ازدواج از شرایط مناسبی برای تحصیل برخوردار بود، در مقابل مرد باید درصدد فراهم کردن این شرایط برآید.
نوع زندگی زن قبل از ازدواج : در نظر گرفتن شیوه زندگی زن قبل از ازدواج نیز یکی دیگر از عوامل دخیل در میزان نفقه جاریه است. قاضی با در نظر گرفتن امکانات رفاهی زن در زمان قبل از ازدواج، میزان نفقه او را معین می‌کند.
جایگاه اجتماعی زن: یکی از عوامل مهم در تعیین میزان نفقه جاریه، توجه به جایگاه و شان اجتماعی زن است. مرد مکلف است در ابتدا یک مسکن در شان زن برای او فراهم کرده و در جهت حفظ جایگاه اجتماعی زن برآید.
اگر مرد نتواند یک منزل در خور شان و شخصیت زن مهیا کند، زن می‌تواند منزل را ترک کرده و تا زمان تهیه مسکن مناسب از سوی شوهر، از نفقه نیز برخوردار شود.
سخن پایانی
نفقه جاریه، به میزان نفقه ای گفته میشود که در طی زندگی مشترک، مرد ملزم به پرداخت آن به زن بوده و در صورت عدم پرداخت آن، مورد پیگیری‌های قانونی قرار میگیرد. در این مطلب از ایران وکالت، شما را با نفقه جاریه، مقدار آن و چگونگی وصول آن آشنا کردیم. امید است این مطلب مورد توجهتان قرار گرفته باشد. اگر برای مطالبه نفقه جاریه نیاز به مشورت دارید، با بهترین وکیل خانواده تماس بگیرید.
سؤالات متداول
در هر شرایطی در صورت عقد دائم، نفقه به زن تعلق میگیرد.
تنها در صورت تمکین زن از مرد، زن مشمول نفقه جاریه میشود. آیا نفقه به زنان خانه دار نیز تعلق میگیرد؟
آیا در صورت ترک منزل نفقه جاریه به زن تعلق میگیرد؟