فوت در جرائم رانندگی (جرم قتل در تصادفات رانندگی)

امروزه با افزایش میزان تصادفات رانندگی، آمار فوت در جرائم رانندگی نیز در حال رشد است. قتل غیر عمد یا شبه عمد در اثر تصادف، همانطور که از ظاهر کلمه نیز مشخص است، یعنی راننده به دلیل بی‌احتیاطی و بی‌مبالاتی با شخص برخورد می‌کند و باعث فوت او می‌شود.
البته توجه داشته باشید، در پرونده‌هایی که با موضوع قتل غیر عمد به دلیل تصادفات رانندگی است، عمل قتل اتفاق افتاده با قتل عمد که با آگاهى و قصد و سوء نیت انجام شده است، متفاوت می‌باشد.
حال در ادامه همراه ما باشید تا به بررسی مجازات فوت در جرائم رانندگی بپردازیم. با ما در ایران وکالت همراه باشید.

فوت در جرائم رانندگی چه حکمی دارد؟

تصادفات دارای خسارات جانی که به مرگ یکی از طرفین منجر می‌شود، قتل غیر عمد شمرده می‌شوند. یعنی حتی اگر راننده مقصر سرعت غیرمجاز داشته باشد، وسیله نقلیه او دارای نقصی باشد که از دلایل تصادف به حساب آید (مانند ایراد در سیستم ترمز) و در محلی تردد کند که برای او یا وسیله نقلیه‌اش مجاز نباشد و…، باز هم قصد کشتن کسی را نداشته و تصادف منجر به مرگی که اتفاق افتاده، قتل غیر عمد شمرده می‌شود.

لذا باتوجه به غیر عمد بودن قتل، خاطی قصاص نمی‌شود؛ بلکه باید دیه بپردازد. توجه داشته باشید، تصادفاتی که منجر به فوت شوند، هم جنبه عمومی دارند و هم جنبه خصوصی. جنبه عمومی مربوط به سیستم قضایی است که مجازات آن شامل حبس و البته جزای نقدی می‌شود و پرداخت دیه مربوط به جنبه خصوصیست که به اولیای دم پرداخت می‌شود و در صورت رضایت اولیای دم، پرداخت دیه منتفی می‌گردد.

درنظر داشته باشید که به طور معمول؛ سیستم قضایی از جزای نقدی‌ای که به دلیل سرپیچی از قوانین برای شما تعیین کرده است، نمی‌گذرد.  ممکن است بسته به نوع جرم از حبس چشم پوشی کنند، اما معمولا جزای نقدی بخشیده نمی‌شود.

در این میان، ممکن است تصور کنید در صورت مست بودن راننده یا بدون گواهینامه بودن او، قتل پیش آمده، عمد محسوب می‌شود اما باید بگوییم طبق ماده ۷۱۸ تعزیرات قانون مجازات اسلامی، اگر راننده مست باشد، گواهینامه نداشته باشد، سرعت زیاد داشته باشد و یا سبقت غیرمجاز گرفته باشد، حکم مجازات او سنگین‌تر از حالت عادی خواهد بود. اما حادثه پیش آمده همچنان قتل غیر عمد یا شبه عمد محسوب می‌شود.

هنگام رخ دادن یک حادثه تصادف، طرفین حادثه با شوک روحی نسبتا سختی مواجه شده و دقیقا نمی دانند باید در آن لحظه چه کنند. در این مواقع بهره‌مندی از بهترین وکیل تصادف بهترین راهکار می‌باشد. چرا که این وکیل تخصص برخورد مناسب در این شراط را داشته و به خوبی می‌تواند طرفین آسیب‌دیده و آسیب‌زده مشاوره و راهنمایی کند.

تأثیر رضایت و عدم‌رضایت برای مجازات فوت در جرائم رانندگی

در سوانح رانندگی که موجب فوت در اثر تصادف می‌شود، تأثیر رضایت در روند رسیدگى به شرح زیر می‌باشد:

1. در صورت رضایت شاکى، پرونده قتل غیر عمد که در اثر تصادف بوده است متوقف مى‌شود، اما مختومه اعلام نمى‌گردد. چون قتل غیر عمد یا شبه عمد غیرقابل گذشت می‌باشد. درواقع اگرچه که با شکایت شاکى شروع مى‌شود، ولى با رضایت او مختومه نمى‌شود و دادستان به عنوان مدعى العموم، کار تعقیب و رسیدگى و اجراى حکم را انجام مى‌دهد.
2. در پرونده‌هایى که موضوع آن قتل غیر عمد در اثر تصادف است، رضایت شاکى فقط از باب تخفیف یا تعدیل در حبس تأثیر دارد. در مورد عدم‌رضایت شاکى، راننده مى‌تواند با پرداخت دیه از طریق بیمه، پرونده را متوقف کند و نیازى به رضایت شاکى نیست و راننده ملزم است که مجازات حبس را تحمل کند.

لازم است بدانید؛ مقصر بودن و نبودن راننده، در حبس او تأثیر زیادی دارد که در صورت مقصر بودن حبس و پرداخت دیه الزامى است و در صورت عدم اثبات تقصیر، نیازى به تحمل حبس و رضایت شاکى نیست.

مجازات مرتکبین فوت در جرائم رانندگی چگونه است؟

اگر حین رانندگی اتفاق ناگواری رخ دهد که منجر به فوت شود، مجازات جرم اتفاق افتاده به شرح زیر است:

1. هرگاه بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی یا عدم مهارت راننده منتهی به قتل غیر عمدی شود، مجازات آن ۶ ماه تا ۳ سال حبس و پرداخت دیه در صورت مطالبه اولیاء دم می‌باشد و مجازات حبس قابل تبدیل به جزای نقدی نیست.
2. هرگاه بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی یا عدم مهارت راننده منتهی به مرض جسمی یا روحی و روانی غیر قابل علاج، از بین رفتن یکی از حواس، از کار افتادن عضوی از اعضای بدن که یکی از وظایف ضروری زندگی انسان را انجام می‌دهد، تغییر شکل دائمی عضو یا صورت شخص و یا جرم سقط جنین گردد؛ مجازات آن از ۲ ماه تا ۱ سال حبس و پرداخت دیه در صورت مطالبه مصدوم می‌باشد.
3. هرگاه بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی یا عدم مهارت راننده موجب نقصان یا ضعف دائمی یکی از منافع یا یکی از اعضای بدن شود یا سبب از بین رفتن قسمتی از عضو مصدوم بدون آنکه عضو از کار بیافتد و یا باعث وضع حمل زن قبل از موعد طبیعی شود؛ مجازات آن از ۲ ماه حبس تا ۶ ماه حبس و پرداخت دیه در صورت مطالبه مصدوم می‌باشد.
4. هرگاه بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی یا عدم مهارت راننده موجب صدمه بدنی شود، مجازات آن از ۱ ماه تا ۵ ماه حبس و پرداخت دیه در صورت مطالبه مصدوم می‌باشد.

شایان ذکر است؛ در کلیه موارد مذکور، هرگاه راننده:

• مست بوده.
• گواهینامه نداشته باشد.
• زیادتر از سرعت مقرر حرکت می‌کرده است.
• دستگاه موتوری را با وجود نقص و عیب مکانیکی مؤثر در تصادف، به کار انداخته باشد.
• در محل‌هایی که برای عبور پیاده‌رو و علامت مخصوص گذارده شده است، مراعات نکرده باشد.
• از محل‌هایی که عبور از آن ممنوع گردیده است رانندگی کرده باشد.

به بیش از دو سوم، حداکثر مجازات مذکور در موارد فوق محکوم خواهد شد و دادگاه می‌تواند علاوه بر مجازات فوق، مرتکب را برای مدت ۱ تا ۵ سال از حق رانندگی محروم نماید و مجازات حبس، قابل تبدیل به جزای نقدی نمی‌شود.

مسئولیت راننده مرتکب فوت در جرائم رانندگی چیست؟

همانطور که در ابتدا نیز گفتیم؛ یکی از علل شایع مرگ و میر، تصادفات رانندگی می‌باشد که غالبا بر اثر بی‌دقتی و بی‌احتیاطی راننده رخ می‌دهد. حال این تصادفات رانندگی به هر دلیل که باشد، اگر منجر به مرگ یا صدمات بدنی نشود، صدمات مالی را در پی خواهد داشت.
به همین جهت قانونگذار، مرتکبان تصادفات رانندگی را بر اساس قوانین مربوطه به پرداخت دیه، حبس و جزای نقدی محکوم می‌کنند.

با همه این تفاسیر؛ فوت در جرائم رانندگی یک جرم عمومی محسوب می‌شود و با بخشش اولیای دم، مجازات منتفی نمی‌شود . البته بخشش شاکی می‌تواند منجر به تخفیف در مجازات مرتکب و تبدیل حبس به جریمه نقدی شود.