یکی از جرائم و تخلفات پزشکی جرم افشای اسرار بیماران است. حفظ اسرار بیمار از مباحث اخلاق و حقوق پزشکی و ازجمله‌ی حقوق بیمار است. در سوگندنامه‌ی بقراط نیز به حفظ اسرار بیمار اشاره شده و به موجب آن پزشکان قسم می‌خورند تا اسرار بیمار را نزد خود حفظ کرده و آن را فاش نکنند.
ضرورت حفظ اسرار بیمار در مواجهه با بیماری‌های صعب‌العلاج چون ایدز و هپاتیت بیشتر مشخص میشود. اگر فردی به چنین بیماری‌هایی مبتلا شود، بی‌اعتمادی وی نسبت به پزشک موجب میشود که او از ترس فاش شدن بیماری‌اش، از مراجعه به پزشک خودداری کند. این امر سبب تشدید بیماری او میشود.
ضرورت دیگر زمانی است که افشای اسرار بیمار سبب ازدست دادن شغل یا بی‌آبرویی فرد شود؛ به‌ویژه اگر بیمار از افراد مشهور جامعه باشد، همچون سیاست‌مداران، ورزشکاران و هنرمندان.
بنابراین قانون، افشای اسرار بیمار را یک عمل مجرمانه می‌شناسد و اگر پزشک یا سایر افراد وابسته به این حرفه، مانند پرستاران اسرار بیماری را فاش کنند، قانون آن‌ها را مجرم می‌شناسد. اما جرم افشای اسرار بیماران چه مجازاتی دارد؟ مصادیق اسرار بیمار و موارد مجاز برای افشای اسرار بیمار کدامند؟ در ادامه‌ی مطلب از ایران وکالت، به این سوالات پاسخ خواهیم داد.
درباره جرایم و تخلفات پزشکی بیشتر بدانید: جرایم مربوط به قاچاق دارو
مصادیق اسرار بیمار
در جرم افشای اسرار بیماران، موارد زیر را عموما جز مصادیق اسرار بیمار می‌شناسند:
- نام بیمار
- شرح بیماری
- شرح درمان
- نام پزشک معالج
البته اسرار بیمار منحصر به این موارد نیست و ممکن است بسته به شرایط مختلف متفاوت باشد.
مجازات جرم افشای اسرار بیماران
افشای اسرار بیمار سه مسئولیت انتظامی، مدنی و کیفری برای پزشکان و کادر درمان دارد. در ادامه هریک از این سه را توضیح می‌دهیم.
مسئولیت انتظامی
اولین مسئولیت برای پزشکان مسئولیت حرفه‌ای و انتظامی است و پزشکی که راز بیمار را فاش کند، سازمان نظام پزشکی وی را به‌صورت کتبی توبیخ میکند. توبیخ سازمان نظام پزشکی به این صورت خواهد بود:
- تذکر یا توبیخ شفاهی در حضور هیات مدیره‌ی نظام پزشکی محل
- اخطار یا توبیخ کتبی همراه درج در پرونده‌ی نظام پزشکی محل
- در صورت تکرار، توبیخ کتبی با درج در پرونده‌ی نظام پزشکی و نشریه‌ی نظام پزشکی محل همراه خواهد بود. الصاق رأی در تابلوی اعلانات نظام پزشکی محل یا محرومیت از اشتغال به حرفه‌های پزشکی و حرفه‌های وابسته به آن نیز ممکن است. این محرومیت از ۳ ماه تا ۱ سال در محل ارتکاب تخلف تعیین شده است.
مطالب پیشنهادی: جرم سقط جنین
مسئولیت مدنی
پس از مسئولیت انتظامی، مسئولیت مدنی و و جبران خسارت مطرح است. مطابق قانون مسئولیت مدنی، پزشک متخلف باید خسارت ناشی از افشای اسرار بیمار را جبران کند و دادگاه ممکن است حسب مورد، حکم‌های زیر را برای پزشک متخلف صادرکند:
- پرداخت خسارت مالی
- عذرخواهی کتبی، همانند عذرخواهی در جراید
- روش‌های دیگر اعاده‌ی حیثیت
مسئولیت کیفری
مجازات کیفری شدیدترین مجازات جرم افشای اسرار بیماران است. طبق قانون، هرگاه پزشکان، جراحان، داروسازان یا ماماها و دیگر کسانی که متناسب با حرفه‌ی خود محرم اسرار بیمار شناخته می‌شوند، اسرار بیمار را فاش کنند، به سه ماه و یک روز تا یک سال حبس یا ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تا ۶ میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شوند.
جرم افشاکردن اسرار بیمار از جرایم تعزیری است، بنابراین مجازات آن نیز جزء مجازات تعزیری خواهد بود. یعنی حد، دیه و قصاص ندارد؛ بلکه جزای نقدی و محرومیت از حقوق اجتماعی، خدمات دولتی و اشتغال برای آن درنظرگرفته میشود. این جرم تحت شرایطی می‌تواند مشمول تخفیف در مجازات شود.
درباره‌ی دیه قتل عمد یا غیرعمد بیشتر بدانید.
بخشش جرم افشای اسرار بیماران چه شرایطی دارد؟
جرم افشای اسرار بیماران بنابه نظر شاکی قابل رسیدگی است و با نظر شاکی قرار موقوفی تعقیب یا اجرای آن صادر میشود؛ بنابراین بخشش جرم افشای اسرار بیماران بستگی به گذشت شاکی دارد.
در چه شرایطی افشای اسرار بیمار جایز است؟
در این موارد پزشک می‌تواند اسرار بیمار را فاش کند:
- دستور مقام قضایی: اگر مقام قضایی دستور دهد تا به‌منظور کشف حقیقت، پزشک اطلاعاتی را در اختیار مرجع قضایی قراردهد، او مکلف است تا اطلاعات موردنظر را به مرجع قضایی تسلیم کند.
- جلوگیری از بیماری‌های آمیزشی و واگیردار: به دلیل هزینه‌ها و آثار جبران‌ناپذیری که بیماری‌های واگیردار دارد، ابتلا به آن می‌تواند به اطلاع بستگان بیمار برسد.
- رضایت بیمار: درصورت رضایت بیمار، پزشک می‌تواند اسرار وی را در اختیار دیگران قراردهد. در غیر این صورت بیمار می‌تواند به شکایت از پزشک بپردازد.
سخن آخر
در این نوشته کوشیدیم تا شما را با جرم افشای اسرار بیماران، مصادیق اسرار بیمار، مجازات‌هایی که برای این جرم درنظرگرفته شده و سایر جزئیات آن آشناکنیم. اگر با جرم افشای اسرار بیماران یا سایر جرائم و تخلفات پزشکی روبه‌روهستید و می‌خواهید درباره شکایت از پزشک بیشتر بدانید، می‌توانید با بهترین وکیل پزشکی مشورت کنید.
سؤالات متداول
این افراد میتوانند به دادسرای ناحیه ۱۹ تهران مراجعه کنند. در شهرستانها نیز دادسراها صلاحیت عام برای این کار دارند.
در وهله اول، بازپرس پرونده را پیگیری میکند. بازپرس سعی میکند تا مسیرهای انتشار و افشای اسرار را پیدا کند. اگر اسرار بیمار از طریق جراید منتشر شده باشد، بازپرس از مسئولان جراید نحوه دسترسی به این اطلاعات را جویا میشود تا بفهمد چه کسی در افشای اسرار دخیل بوده است. افرادی که از پزشکی شکایت دارند، برای شکایت به کجا مراجعه کنند؟
نحوه رسیدگی کیفری به جرم افشای اسرار بیماران چگونه است؟