هر سال تعداد زیادی از افراد خلاق، به تفکرات خود شاخ و برگ داده و درصدد خلق ایده‌های جدید و یا ساخت وسیله جدید در حوزه‌های مختلف می‌شوند. آنها قصد دارند به تفکرات خود جامه عمل بپوشانند و آنها را عملی کنند. ثبت اختراع راهی قانونی است که به این افراد کمک کرده که محصول و اختراع آنها دارای هویت شود.
افراد مخترع راهی دور و دراز دارند و کشف محصولی جدید، تنها آغاز راه برای آنهاست. هر دستاورد ظاهرا جدید، به لحاظ قانونی قابل ثبت نبوده و اختراع تلقی نمی‌شود. برای ثبت یک اختراع، لازم است آن اختراع و همچنین خود آن متقاضی دارای شرایطی بوده و مراحلی را طی کند.
بدون طی کردن این مراحل امکان ثبت اختراع وجود نداشته و چه بسا فرد مخترع سال‌ها تلاش در پی ثبت اختراع هدر داده و امکان بهره‌برداری از مزایای مادی و معنوی اختراع خود را نداشته باشد. یکی از سوالات کثیری که برای افراد خالق و مخترع پیش می‌آید این است که ثبت اختراع اصلا چیست و چه مراحلی برای اینکار باید طی نمود؟ در ادامه به سوال این افراد پاسخ می‌دهیم. با ما در ایران وکالت همراه باشید.
تعریف ثبت اختراع
ثبت یک اختراع در واقع طی کردن مراحلی قانونی برای افراد مخترع که دارای ایده و اندیشه خاصی بوده و محصولی را خلق کرده‌اند می‌باشد. هدف از ثبت یک اختراع این است که افراد کالای خود را به ثبت برسانند تا به مدت زمان ۲۰ سال از حق انحصاری اختراع خود در محدوده جغرافیایی استفاده کنند.
در گذشته افراد برای حفظ منافع مادی مربوط به اختراعات خود و یا ترس از افشای راز اختراع خود از افشای آن خودداری می‌کردند و همین امر باعث کندی روند پیشرفت جوامع می‌شد. با گذر زمان و پیشرفت جوامع بشری، دولت‌ها برای حمایت از مخترعان، تلاش کردند قوانینی مرتبط با ثبت اختراع تصویب کرده تا استرس چنین افراد خلاقی را به حداقل برسانند.
در نتیجه، مخترعان با خیالی راحت نتایج تحقیقات و دستاوردهای خود را منتشر کرده و به این ترتیب، جوامع بشری رشدی سریع‌تری را نسبت به گذشته تجربه می‌کنند. بدین ترتیب می‌توان گفت اصلی‌ترین علت ضروریت ثبت یک اختراع، بخاطر اطمینان دادن دولت‌ها به مخترعین در خصوص حفظ حقوق و منافع مادی و معنوی آنها می‌باشد. ضمنا شما می‌توانید از مشاوره یک وکیل مالکیت فکری مجرب بهره گیرید.
این موضوع آسودگی مخترعان را به همراه داشته که در پی آن منجر به پیشرفت سری‌تر جوامع بشری شده است. حقوق مادی یک اختراع، قابلیت انتقال داشته و از طریق منعقد کردن قراردادهایی می‌توان حق ثبت یک اختراع را به فردی دیگر منتقل نمود.
این امر از طریق ثبت اختراع واثبات مالکیت از سوی مخترع اصلی یا واگذار کننده محصول ممکن است. همچنین در صورت ثبت اختراع، امکان طرح شکایت علیه نقض کننده و نیز امکان تجاری سازی محصول یا اختراع برای فرد مخترع فراهم می‌شود.
همچنین فرد مخترع در صورت ثبت اختراع خود می‌تواند برای انتقال و صادر نمودن آن به خارج از کشور اقدام کند. در ادامه به بررسی این نکته می‌پردازیم که چه محصولاتی قابلیت ثبت اختراع دارند. با ما همراه باشید.
اختراعات قابل ثبت کدامند؟
طبق ماده ۲ قانون ثبت اختراعات و طرح‌های صنعتی، اختراعی که حاوی ابتکار جدید و کاربردی در صنعت داشته باشد، قابلیت ثبت دارد. ابتکار جدید منظور آنچه در صنعت قبلی موجود نبوده و اختراعی از نظر صنعتی کاربردی است که در رشته‌ای از صنعت قابل استفاده باشد. که منظور از صنعت هم مواردی همچون ماهی‌گیری، کشاورزی، صنایع دستی و غیره می‌باشد.
بطور کلی برای اینکه کالایی امکان ثبت داشته باشد، باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
- اختراع باید کاملا جدید باشد و در صنعت، چه عرصه داخلی و چه در عرصه بین‌المللی وجود نداشته باشد. از این روز باید پیش از اقدام به ثبت اختراع، استعلام گرفت.
- محصول مذکور نباید مشابه دیگر محصولات بوده و باید در آن نوآوری و ابتکار جدید انجام گرفته باشد.
- اختراع مذکور باید دارای منفعت بوده و کاربرد خاصی داشته باشد. یعنی بتوان از آن انتظار سودآوری داشت و در صنعت هم کاربرد داشته باشد تا بتوان برای ثبت آن اقدام کرد.
پس در حالت کلی، پیش از اقدام قانونی و حقوقی، باید این نکات را مدنظر قرار داد و موارد و ویژگی‌های ذکر شده را قبل از درخواست برای ثبت و همچنین استعلام از محصول مورد نظر را در نظر گرفت. دلیل اهمیت استعلام نیز این بوده که ممکن بوده افراد پس از خلق محصولی به ظاهر جدید، برای ثبت اختراع و انحصار آن اقدام کرده و پس از استعلام متوجه می‌شوند این محصول توسط فرد دیگری خلق و به ثبت رسیده است.
لذا در صورت جدی نگرفتن استعلام قبل از ثبت، ممکن است تمامی زحمات فرد مخترع برای امورات مربوط به ثبت محصول و همچنین زمان فرد هدر رفته و حتی در پی آن آسیب روانی به ایشان برسد. اگر پس از اسعتلام معلوم شد که چنین محصولی توسط فرد دیگری به ثبت رسیده است، تمامی حقوق مادی و معنوی متعلق به فرد قبلی بوده و فرد هیچ سهمی از اختراع به ظاهر جدید خود ندارد.
مطالعه بیشتر: ثبت علائم تجاری
مدارک و شرایط ثبت اختراع
شرایط ثبت اختراع در کشورهای مختلف، شرایط یکسانی نداشته و باهم تفاوت دارند. لذا در اینجا شرایط ثبت در ایران را توضیح خواهیم داد. تسلیم اظهارنامه ثبت به اداره مالکیت صنعتی، از جمله مدارک مهم ثبت اختراع در کنار سایر مدارک مربوط به آن می‌باشد. در این خصوص می‌توانید با وکیل مالکیت صنعتی مشورت کنید.
طبق ماده ۶ قانون ثبت اختراعات، این اظهارنامه به اداره مالکیت صنعتی داده می‌شود و در آن باید موضوعی که درخواست حمایت از آن داده می‌شود را دقیقا مشخص کرده و دارای تاریخ و امضا و همچنین توصیف ادعا نیز باشد. افراد ذی صلاح باید از طریق سایت مرکز مالکیت معنوی که دربرگیرنده کلیه امور ثبتی مالکیت معنوی بوده و تکمیل فرم در آنجا، اقدام به ثبت خود کنند.
- ادعا یا ادعاهایاختراع
- توصیفاختراع
- اظهارنامهاختراع
- مدارک مثبت هویت متقاضی ومخترع
- نقشه یا نقشه‌ها
- خلاصه‌ای از توصیفاختراع
- در صورتی که تقاضا توسط نماینده قانونی به عمل آید، مدارک نمایندگی نیز الزامی است.
- چنانچهمخترع نخواهد اسم وی ذکر شود درخواست کتبی مبنی بر عدم ذکر اسم مخترع
- مدارک مربوط به حق تقدم
- رسید مربوط به پرداخت هزینه های قانونی
سوالات متداول
چه اختراعاتی قابل ثبت است؟
اختراعاتی که جدید، ابتکاری و کاربردی باشد.
مدارک لازم برای ثبت اختراع چیست؟
اظهارنامه توصیف اختراع و مدارک هویتی متقاضی از جمله مدارک لازم برای ثبت کردن اختراع بوده که در متن مقاله به طور کامل توضیح داده شده است.